Tổng thống Trump đã chọn thời điểm nguy hiểm để chèn ép Iran, nước sản xuất dầu lớn thứ năm thế giới

Nguồn cung dầu đã thắt chặt trước khi ông Trump tuyên bố vào thứ Ba, 8/5, rời sẽ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran và áp dụng những cấm vận “mạnh mẽ” lên quốc gia thành viên OPEC này.

Các bên trong ngành năng lượng cho rằng quan điểm cứng rắn của ông Trump đối với Iran có thể sẽ khiến giá xăng dầu cao hơn mức lý ra nên có.

Iran đã đẩy mạnh sản xuất dầu lên thêm một triệu thùng mỗi ngày sau khi các cấm vận được dỡ bỏ vào đầu năm 2016. Ít nhất, một số trong lượng dầu này hiện sẽ được rút khỏi thị trường – thời điểm giá dầu đang tăng vì OPEC và Nga cắt giảm sản xuất cũng như tình hình bất ổn ở Venezuela.

Dan Eberhart, CEO của công ty dịch vụ dầu mỏ Canary LLC, đã đưa ra một liên kết trực tiếp: “Rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran sẽ giúp củng cố giá dầu cao hơn.”

Ông Trump tỏ dấu hiệu về động thái này, và giá dầu tăng vọt trong những tuần gần đây. Dầu thô đã vượt $70/thùng trong tuần này lần đầu tiên trong bốn năm. Vài giờ trước thông báo của ông Trump, các nhà dự báo chính quyền lên bang đã nâng ước tính giá dầu cho năm 2018 lên 10.5%, đạt mức trung bình $65.58/thùng.

Giá dầu thô đã giảm hơn 1% vào thứ Ba, dù có xóa được các khoản giảm sau khi ông Trump xác nhận ông sẽ rút khỏi thỏa thuận Iran.

Giá xăng, thường đi theo giá dầu, theo AAA đã tăng lên mức trung bình $2.81/gallon tại Mỹ. Một gallon xăng có giá $2.34 cách đây một năm. Theo Cơ quan Dịch vụ Thông tin giá xăng dầu, một gia đình Mỹ bình thường sẽ chi khoảng hơn $200 cho mùa du lịch mùa hè.

“Các lái xe mô tô sẽ gặp khó khăn hơn so với hai năm trước – nhưng vẫn không bằng thời điểm từ năm 2011 đến năm 2014 khi giá đạt $3.40 - $3.60/ gallon," theo Tom Kloza, người đứng đầu bộ phận phân tích năng lượng toàn cầu tại OPIS.

Không ai biết chính xác giá sẽ lên cao bao nhiêu. Điều này được quyết định bởi một loạt yếu tố, trong đó có số lượng dầu thô của Iran bị hạn chế vì lệnh cấm vận và liệu các nước sản xuất lớn khác - như Hoa Kỳ - có lấp vào khoảng trống hay không.

Một câu hỏi quan trọng khác: Liệu căng thẳng ở Trung Đông giờ đây có đi xa thêm hơn khi Hoa Kỳ rời bỏ thỏa thuận Iran? Những lo ngại về địa chính ở Trung Đông thường đẩy giá dầu lên.

Nhiều quan chức quân đội Mỹ cho rằng ngày càng có nhiều quan ngại Iran đang chuẩn bị tấn công Israel. Vẫn chưa rõ khi nào cuộc tấn công có thể xảy ra, hay có thể xảy ra dưới hình thức nào.

“Thời kỳ yên tĩnh kéo dài ba –bốn năm về địa chính tác động lên các thị trường dầu đã qua, ông Eberhart của Canary nói.

Iran sản xuất khoảng 3.8 triệu thùng dầu mỗi ngày trong tháng Tư, theo khảo sát mới nhất của S&P Global Platts OPEC, tăng so với 2.9 triệu thùng mỗi ngày vào tháng 1/2016, khi thỏa thuận hạt nhân có hiệu lực.

Vẫn chưa chắc chắn tăng trưởng sản xuất dầu của Iran sẽ bị ảnh hưởng bao nhiêu – và khi nào tăng trưởng sản xuất của họ có thể giảm. Bộ Tài chính Mỹ vào thứ Ba cho biết các cấm vận nhằm vào ngành năng lượng và thương mại dầu mỏ của Iran sẽ diễn ra sau sáu tháng.

Hầu hết các nhà phân tích tin rằng ít nhất một số quốc gia sẽ phớt lờ các cấm vận mới của Mỹ và tiếp tục mua dầu thô Iran. Trung Quốc, khách hàng lớn nhất của Trung Quốc, có thể đặc biệt sẽ khó mà từ bỏ Iran do các căng thẳng thương mại giữa Bắc Kinh và Washington.

“Không có chiến tranh, việc bán dầu thô của Iran chỉ có thể bị gián đoạn nếu châu Âu và một số bên mua dầu châu Á trở lại chính sách cấm vận trước năm 2015 – và điều đó hầu như không có khả năng,” theo Raymond James nhà phân tích năng lượng tại Pavel Molchanov.

Áp đặt cấm vận Iran trở lại sẽ có tác động tức thời đối với ít nhất 200,000 thùng dầu mỗi ngày của Iran, theo các nhà phân tích được S&P Global Platts. Con số này sẽ tăng lên dưới 500,000 thùng/ngày sau sáu tháng.

Đây vẫn là một lượng dầu lớn, đặc biệt với nhu cầu mạnh trên thế giới.

Các nhà sản xuất lớn khác có thể lấp đầy chỗ trống Iran để lại.

Saudi Arabia, chẳng hạn, có khả năng tăng năng suất. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng Saudi Arabia sẽ muốn giữ giá tăng trước đợt IPO hãng dầu khổng lổ thuộc sở hữu nhà nước Saudi Aramco.

Sản xuất tại Mỹ đang tăng mạnh nhờ cuộc cách mạng đá phiến. Trên thực tế, Cục Thông Tin Năng lượng đã nâng dự báo sản lượng trong nước năm 2019 lên thêm gần 4% vào thứ Ba, lên mức kỷ lục 11.9 triệu thùng/ngày.

“Rất có khả năng sản xuất dầu đá phiến của Mỹ tăng nhanh có thể dễ dàng lấp đầy chổ trống Iran để lại,” ông Eberhart nói.

Sản lượng đang tăng rất mạnh ở Permian Basin, khu mỏ dầu lớn nhất của Mỹ và các đường ống dẫn không thể theo kịp. Các ống dẫn dầu mới đang được xây dựng, nhưng sẽ vẫn chưa sẳn sàng cho đến cuối năm sau.