OPEC đang có một vấn đề mang tên Iraq: nước xuất khẩu lớn thứ hai của nhóm đang lúng túng giữa hạn ngạch và khủng hoảng sản xuất, phủ bóng lên bức tranh hoạch định chính sách khi các bộ trưởng quyết định họ cần kéo dài các hạn chế sản lượng bao lâu.

Xuất khẩu từ các mỏ dầu phía bắc Iraq giảm mạnh khoảng 40% trong nửa đầu tháng 11 sau khi các cuộc đụng độ giữa quân đội liên bang và các tay súng từ khu vực bán tự trị người Kurd làm gián đoạn hoạt động tại các mỏ dầu ở tỉnh Kirkuk. Sau khi liên tục vượt hạn mức trong cả năm, sản xuất của Iraq giảm trong tháng 10 khi xung đột nổ ra.

F. Dầu Iraq giảm

Sản lượng và doanh số đang giảm do tranh chấp ở các vùng phía bắc làm gián đoạn hoạt động các mỏ dầu

Tổ chức các nước xuất khẩu dầu (OPEC) dự kiến sẽ họp vào tuần sau tại Vinna, đang phải vật lộn với tình trạng sản xuất bất ổn ở Nigeria và Libya. Iraq lại thêm vào một tầng không ổn định nữa. Đối với các nhà hoạch định chính sách, những nguy cơ gián đoạn ngắn hạn che đậy một sự thật lâu dài: Iraq, chỉ vừa nhận hạn mức sản xuất vào năm ngoái sau nhiều thập kỷ được miễn trừ, không bao giờ cảm thấy thoải mái với các hạn chế và muốn tối đa hóa sản lượng tiềm năng của mình.

“Sản xuất sẽ vẫn bất ổn,” theo Issam Chalabi, một chuyên gia tư vấn và là cựu bộ trưởng dầu khí Iraq. Dù Iraq sẽ gặp khó khăn để nhanh chóng thay thế lượng dầu bị mất ở phía bắc, “ý định thực sự của họ là đạt được mốc 5 triệu thùng vào cuối năm. Chính trị là tên gọi của trò chơi này.”

Sự bất ổn càng khiến OPEC khó phán đoán cán cân giữa cung và cầu toàn cầu trong năm sau cũng như đưa ra quyết định kéo dài các hạn chế nguồn cung trong bao lâu. Nhóm các nước sản xuất dầu đang hướng đến xây dựng sự thống nhất với các quốc gia không phải thành viên OPEC, trong đó có Nga về việc có kéo dài các cắt giảm sản lượng sau tháng Ba hay không nhằm loại bỏ tình trạng thừa cung.

Trong khi nguồn cung từ Libya và Nigeria – những nước hiện không có hạn chế sản lượng chính thức theo thỏa thuận hiện tại của OPEC – cho thấy một số dấu hiệu ổn định, Iraq lại trở nên thất thường hơn. Sản lượng của nước này vào tháng trước đã giảm 120.000 thùng/ngày – mức giảm nhiều nhất kể từ tháng Một – khi chính quyền trung ương Iraq đụng độ với người Kurd, theo số liệu do Bloomberg thu thập. Điều này có nghĩa Iraq đã sản xuất 4.35 triệu thùng/ngày trong tháng 10, lần đầu tiên dưới mục tiêu của OPEC trong năm nay.

Dù vậy, những công ty quốc tế sản xuất tại Iraq vẫn theo đuổi các kế hoạch nâng năng suất sản xuất, theo Bộ trưởng dầu khí Iraq, ông Jabbar al-Luaibi, phát biểu vào tháng Chín tại một hội thảo ở UAE. Chính quyền Iraq đang giảm sản lượng tại các mỏ dầu do họ khai thác để đáp ứng hạn ngạch của OPEC.

Chiến lược cắt giảm của OPEC đang cho thấy những dấu hiệu thành công trong việc nâng cao giá, với giá dầu Brent giao dịch trên $60/thùng trong tháng này sau khi giảm xuống không tới $30/thùng vào năm ngoái.

Xung đột với người Kurd và các căng thẳng khu vực khác góp phần làm giá dầu tăng, theo Daniel Yergin, phó chủ tịch IHS Markit.

“Đây là lần đầu tiên chúng ta chứng kiến các vấn đề địa chính khu vực ảnh hưởng lên giá dầu” trong nhiều năm, ông Yergin cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại Abu Dhabi vào ngày 14/11. “Đây là điều OPEC sẽ phải đối mặt.”

Vẫn không rõ khi nào các nguồn cung dầu sẽ nối lại từ các mỏ quanh thành phố phía bắc khu vực Kirkuk, nơi vẫn cần sử dụng một đường ống dầu do người Kurd nắm giữ để có thể tiếp cận được các thị trường quốc tế. Đường ống xuất khẩu 320,000 thùng/ngày trong nửa đầu tháng 11, so với trung bình 565,000 thùng/ngày trong chín tháng đầu năm.

“Những gián đoạn có liên quan đến người Kurd có thể kéo dài thêm sáu tháng nữa,” theo Jaafar Altaie, giám đốc tư vấn tại Manaar Group, hoạt động ở Iraq.

Sản xuất của Nigeria, vốn xuống đến mức thấp nhất trong gần ba năm vào tháng Tám vừa qua sau một loạt các cuộc tấn công quân đội, đã phục hồi đến mức nước này cho biết họ sẽ tham gia vào hiệp ước của OPEC sau sáu tháng ổn định. Sự bình yên này có thể vẫn chưa đạt được sau khi quân đội ở châu thổ Sông Niger kết thúc đợt ngừng bắn vào đầu tháng này.

Những dao động trong sản xuất của Iraq khó lòng sánh với Libya, nơi các bên vũ trang vẫn chiến đấu nhằm giành quyền kiểm soát đất nước trong hơn sáu năm sau khi nhà độc tài Muammar Al Qaddafi bị lật đổ, theo Standard Chartered Plc.

Dù sao đi nữa, Iraq vẫn là một trong những biến số OPEC cần phải tính đến, theo Ed Morse, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu hàng hóa tại Citigroup Inc., New York. “Iraq hiện trở thành nguồn cung lưu động, không ổn định đối với thị trường,” ông Morse nói.

Trường Sơn lược dịch

Theo Bloomberg