Giá tiêu dùng tăng đột biến trong tháng Mười do một số yếu tố có thể kéo dài. Các chuyên gia thị trường cho rằng Cục Dự trữ Liên bang có thể buộc phải đẩy nhanh thời hạn cho công cụ chống lạm phát cuối cùng của mình: tăng lãi suất.

Chỉ số giá tiêu dùng tăng 0.9% hàng tháng và tăng 6.2% so với cùng kỳ năm ngoái, nhanh nhất trong 30 năm. Theo Dow Jones, các nhà kinh tế đã dự kiến mức tăng 5.9%. Nếu không tính lương thực và năng lượng, mức tăng vẫn ở cao, tăng 0.6% tương đương 4.6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Chỉ số CPI đo lường lạm phát dựa trên một nhóm các sản phẩm từ tiền thuê nhà và hàng tạp hóa đến xăng dầu và dịch vụ y tế. Sau báo cáo tháng Mười hôm thứ Tư, 10/11, lợi suất trái phiếu kho bạc tăng và thị trường bắt đầu định giá khi Fed sẽ thắt chặt quyết liệt hơn, tăng lãi suất.

Thị trường Fed Funds Futures cho thấy các bên giao dịch đặt tỷ lệ cược cao hơn vào việc ngân hàng trung ương sẽ bắt đầu tăng lãi suất vào tháng Bảy, thay vì tháng Chín. Các bên giao dịch dự kiến một đợt tăng nữa vào tháng 12 tới và ít nhất thêm ba đợt nữa trong năm 2023.

“Rủi ro thực sự là họ sẽ hành động nhanh hơn so với tháng Chín... và thị trường đang định giá cho một hành động nhanh hơn. Cho đến hôm nay, chúng tôi thực sự nghĩ rằng thị trường đã cầm đèn đi trước ô tô,” theo Michael Englund, trưởng kinh tế tại Action Economics.

“Nếu có thêm một vài con số như thế này, lạm phát không những không chậm lại mà còn đang tăng tốc. Nếu lạm phát tiếp tục tăng, có thể có hoảng loạn trong quý một, với những gì sẽ xảy ra trong tháng 12, tháng Một và tháng Hai. Chúng tôi biết giá sẽ tăng mạnh trong tháng 11, dựa trên những gì chúng ta đã thấy về giá xăng."

Nhưng Englund cho rằng Fed có thể sẽ ôn hòa hơn trong năm tới. Nhiệm kỳ của Chủ tịch Fed Jerome Powell sẽ hết hạn vào đầu năm tới. Ngay cả khi ông ấy không được tái bổ nhiệm, người có thể thay thế ông, Thống đốc Fed Lael Brainard được xem như một người ôn hòa.

“Chúng tôi tiếp tục nghĩ rằng họ sẽ cố gắng kiểm soát lâu nhất có thể,” ông Englund nói.

Các nhà kinh tế cho rằng lạm phát ngày càng rộng ra và do đó rủi ro ngày càng dai dẳng hơn.

Diane Swonk, trưởng kinh tế tại Grant Thornton, cho biết bà không kỳ vọng lạm phát sẽ đạt đỉnh cho đến đầu năm sau.

“Tôi vẫn nghĩ chúng ta sẽ đạt đỉnh trong quý đầu tiên. Sẽ tồi tệ hơn trước khi trở nên tốt hơn. Hiện tại đây không phải là một bức tranh đẹp,” bà nói.

Một số yếu tố, như thiếu chất bán dẫn, có thể nhạt dần. Nhưng điều này đặc biệt đang thể hiện rõ ràng trong giá xe hơi, vì việc thiếu chip khiến các nhà sản xuất xe hơi không thể theo kịp nhu cầu.

Giá xe đã qua sử dụng một lần nữa là yếu tố đóng góp lớn vào CPI, tăng 2.5% so với tháng Chín và 26.4% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá xe mới tăng 1.4% hàng tháng và 9.8% trong 12 tháng qua.

Bà Swonk cho rằng lạm phát cao hơn có thể khiến Fed đẩy nhanh việc thu hẹp chương trình mua trái phiếu trị giá 120 tỷ USD hàng tháng. Điều này sẽ khiến ngân hàng trung ương buộc phải tăng lãi suất nhanh hơn trong năm tới.

Giá dầu sôi sục

Xăng dầu là một trong những lĩnh vực có thể nóng hơn dự kiến và trong thời gian dài hơn. Người tiêu dùng đang cảm nhận tác động từ chi phí nhiên liệu cao hơn trên cả đất nước. Trên toàn quốc, một gallon xăng không chì thông thường là $3.41 vào thứ Tư, cao hơn $1.30 so với một năm trước, theo AAA.

Francisco Blanch, người đứng đầu bộ phận chiến lược hàng hóa và chứng khoán phái sinh toàn cầu tại Bank of America, cho rằng dầu có thể đạt $120/thùng trong năm tới. Hôm thứ Tư, một thùng dầu thô Tây Texas Intermediate ở mức $81.34.

Giá dầu nhiên liệu tăng 12.3% trong tháng Mười và tăng 59.1% so với năm ngoái, theo báo cáo CPI. Giá năng lượng nói chung đã tăng 4.8% trong tháng Mười và tăng 30% trong khoảng thời gian 12 tháng.

“Tôi nghĩ chúng ta đang trong một thế giới có chút mâu thuẫn, và dầu đang là trọng tâm của nhiều mâu thuẫn. Dầu mỏ là nhóm chậm chạp nhất trong lĩnh vực năng lượng. Từng mặt hàng hóa đều đã tăng vọt trong 18 tháng qua, và dầu đã trở lại mức $80,” ông Blanch nói.

Theo ông Blanch, nhu cầu có thể tiếp tục đẩy giá lên cao hơn và những người sử dụng khí đốt tự nhiên đã thay bằng dầu khi giá khí đốt tăng.

“Vấn đề với dầu là lĩnh vực đi lại quốc tế sắp hồi sinh mạnh mẽ.” Các chuyến bay quốc tế mới bắt đầu tăng trở lại và nhu cầu về dầu sắp tăng lên khi các hãng hàng không mua thêm nhiên liệu máy bay.

Theo ông Blanch: “Nhu cầu có thể thêm 1.5 triệu đến 2 triệu thùng vào giữa năm sau.” Nhưng sau đó, ông dự kiến giá sẽ bắt đầu giảm xuống trong năm 2023. “Tôi nghĩ đến một lúc nào đó chúng ta sẽ bắt đầu giảm nhu cầu,” ông nói thêm.

Bà Swonk cho rằng bão Ida, từng khiến một số hoạt động sản xuất dầu và khí đốt của Mỹ phải tạm dừng trong nhiều tuần, cũng ảnh hưởng đến giá cả. “Rõ ràng cơn bão Ida khiến tình hình tồi tệ hơn. Ngoài ra còn có rất nhiều thứ khác: Covid, biến đổi khí hậu, nhu cầu tăng cao,” bà nói.

Trả tiền thuê nhà

Một lĩnh vực khác có khả năng nóng hơn nữa là chi phí nhà ở, chiếm khoảng một phần ba chỉ số CPI và cho đến nay tương đối im ắng.

Nhà kinh tế học Daniel Silver của JPMorgan lưu ý các chỉ số tiền thuê chính đã tăng mạnh và dữ liệu ngành cho thấy chúng có thể còn tăng nhiều hơn nữa.

“Giá thuê của người thuê tăng 0.42% trong tháng Mười, yếu hơn một chút so với tháng Chín nhưng vẫn là một trong những biến động mạnh mẽ nhất trong những thập kỷ gần đây. Trong khi đó, tiền thuê tương đương của chủ sở hữu đã tăng 0.44% trong tháng Mười, cao hơn tháng Chín và là mức tăng hàng tháng lớn nhất kể từ năm 2006.”

Giá thuê trung bình trên toàn quốc tăng 16.4% kể từ đầu năm, theo Apartment List.

Theo bà Swonk, lĩnh vực nhà ở vẫn chưa trở lại mức trước Covid. “Nhà ở có thể góp hơn một nửa phần trăm vào lạm phát tổng thể trong năm tới và thậm chí nhiều hơn trong lạm phát cốt lõi. Nhà ở chiếm một phần ba tổng CPI, nhưng nó thậm chí còn lớn hơn trong lạm phát cốt lõi,” bà nói.

Tiền lương tăng nanh

Lương công nhân đã tăng với tốc độ chóng mặt trong năm nay, nhưng không nhiều như lạm phát. Các nhà kinh tế cho biết họ dự kiến sẽ có nhiều đợt tăng lương hơn nữa - một chi phí không dễ giảm đối với người sử dụng lao động.

Đây cũng là một lĩnh vực có thể nằm trong các khoản chi phí thiết yếu đang gia tăng, như nhà ở.

Mức lương trung bình theo giờ đã tăng 0.4% trong tháng Mười, không bằng khoản tăng 0.9% của lạm phát.

“Đây không phải là đợt tăng lương mạnh như những năm 1970 hoặc 1960, nhưng ta có thể trải qua một thời kỳ tiền lương tăng tạm thời, và sẽ kéo dài hơn chúng ta mong muốn,” bà Swonk nói.