Phương tiện xã hội đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng niềm tin. Châu Âu muốn đảm bảo trí tuệ thông minh (AI) sẽ không đi theo con đường này.

Vào thứ Hai, 8/4, Ủy ban châu Âu đưa ra những hướng dẫn về đạo đức được soạn thảo nhằm tác động lên việc phát triển các hệ thống AI trước khi chúng gắn kết sâu sắc vào xã hội.

Việc can thiệp có thể giúp phá vỡ mô thức các nhà quản lý đang bị buộc phải chơi trò đuổi bắt với công nghệ dẫn đến những hệ quả tiêu cực không lường trước.

Tầm quan trọng khi làm điều này được nhấn mạnh vào thứ Hai, 8/4, khi nước Anh đề xuất các quy định mới sẽ khiến các công ty internet có trách nhiệm pháp lý loại bỏ những nền tảng với nội dung độc hại.

“Đây giống như đưa nền móng vào trước khi xây nhà… giờ chính là lúc làm thế,” theo ông Liam Benham phó chủ tịch phụ trách các vấn đề pháp lý ở Châu Âu tại IBM, người tham gia soạn thảo các hướng dẫn AI.

Liên minh châu Âu đã giữ vai trò dẫn đầu toàn cầu trong quy định về công nghệ, đưa ra luật bảo mật dữ liệu mang tính bước ngoặt vào năm ngoái trong khi điều tra những công ty công nghệ lớn về các hành vi chống cạnh tranh và không nộp thuế.

AI, luôn được công chúng chú ý và tạo ra những cảnh báo nghiêm trọng về khả năng bị lạm dụng, là mặt trận quản lý mới nhất của EU. Đây cũng không phải là chủ đề dễ dàng.

Google, chẳng hạn, đã đóng cửa một hội đồng đạo đức trí thông minh nhân tạo của mình sau khi một nhóm các nhân viên yêu cầu loại chủ tịch thuộc một tổ chức nghiên cứu bảo thủ ra khỏi nhóm.

Ủy ban châu Âu đã soạn thảo bảy nguyên tác trong hướng dẫn phát triển AI và xây dựng niềm tin. Dù các hướng dẫn này không ràng buộc, chúng có thể hình thành cơ sở cho những hành động tiếp theo trong những năm sắp tới.

Minh bạch là mấu chốt

Mariya Gabriel, quan chức hàng đầu của châu Âu về kinh tế số, cho rằng những công ty sử dụng các hệ thống AI nên minh bạch với công chúng.

“Người ta cần được cho biết khi họ tương tác với một thuật toán mà không phải với một con người,” bà Gabriel nói. “Bất kỳ quyết định nào do một thuật toán đưa ra phải được kiểm chứng và giải thích.”

Một công ty bảo hiểm từ chối một yêu cầu dựa trên một thuật toán, chẳng hạn, phải đảm bảo khách hàng biết quyết định đó được thực hiện như thế nào và vì sao. Con người sẽ có thể can thiệp và đảo ngược quyết định đó.

Ủy ban châu Âu cho rằng các hệ thống AI tương lai cần phải an toàn và đáng tin cậy trong suốt vòng đời của mình. Họ cũng cho rằng bảo vệ dữ liệu phải là một ưu tiên với việc người dùng kiểm soát chính thông tin của mình.

Các hướng dẫn đặt trách nhiệm đối với những người xây dựng và triển khai các hệ thống AI bằng nhau.

“Nếu một công ty đưa vào một hệ thống AI, công ty đó có trách nhiệm với hệ thống này… Điều này rất quan trọng nếu có bất kỳ tai nạn nào,” bà Gabriel nói.

Tránh kỳ thị

Bà Gabriel cũng cho rằng các công ty cần đảm bảo các hệ thống AI công bằng.

Chẳng hạn, một thuận toán được dùng trong quá trình tuyển dụng được tạo ra bằng việc sử dụng dữ liệu từ một công ty chỉ tuyển dụng nam giới có khả năng từ chối các ứng viên nữ.

“Nếu có dữ liệu đầu vào sai lệch, điều đó có thể thật sự là một vấn đề.”

AlgorithmWatch, một tổ chức phi lợi nhuận, cho rằng dù đưa ra các hướng dẫn là một ý kiến hay, vẫn có vấn đề với cách tiếp cận của châu Âu.

“Các hướng dẫn xoay quanh ý tưởng về ‘AI đáng tin cậy’ và đây chính là vấn đề bởi đây không phải là thuật ngữ được xác định rõ,” theo Matthias Spielkamp, đồng sáng lập của nhóm. “Ai sẽ tin tưởng và ai sẽ được tin tưởng?” ông nói. Ngoài ra, theo ông, vẫn chưa rõ việc giám sát trong tương lai sẽ được xử lý như thế nào.

Thomas Metzinger, một triết gia và giáo sư tại Đại học Mainz, hỗ trợ soạn thảo các hướng dẫn, nhưng chỉ trích chúng không cấm sử dụng AI để phát triển vũ khí.

Những người khác lo ngại tác động đối với sáng tạo của các hướng dẫn.

“Chúng tôi e ngại mức độ chi tiết của các hướng dẫn sẽ gây khó khăn trong thực thi đối với nhiều công ty, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ,” theo Antony Walker, quyền CEO of TechUK, một tổ chức công nghiệp.

Liên minh châu Âu hiện sẽ nghiên cứu những vấn đề này và những vấn đề khác trong một chương trình thử nghiệm với các công ty công nghệ lớn.