Thế giới đang "chạy đua với thời gian" vì biến thể Omicron, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói hôm Chủ nhật, 28/11. Trong chuyến thăm Latvia bà cảnh báo các nhà khoa học và nhà sản xuất sẽ cần nhiều tuần để tìm hiểu đầy đủ về biến thể mới này.

Khi có thêm nhiều ca nhiễm được xác định và các chính phủ trên khắp thế giới huy động để ứng phó với Omicron, một cuộc họp khẩn cấp của các bộ trưởng y tế G7 sẽ được triệu tập vào thứ Hai, Vương quốc Anh cho biết. Nước này cũng đã công bố các quy tắc y tế công cộng mới trong nước vào Chủ nhật yêu cầu che mặt trong các cửa hàng và trên các phương tiện giao thông công cộng bắt đầu từ tuần này.

Biến thể Omicron lần đầu tiên được các nhà khoa học ở Nam Phi xác định, những người đã đưa ra cảnh báo về số lượng đột biến cao bất thường của biến thể vào thứ Năm. Kể từ đó, ít nhất hàng chục ca nhiễm khác đã được xác nhận nhiễm chủng vi khuẩn mới, với nhiều ca nghi nhiễm khác được báo cáo.

Ngoài Nam Phi, biến thể đã được tìm thấy ở Botswana, Bỉ, Canada, Australia, Hà Lan, Đan Mạch, Vương quốc Anh, Đức, Israel, Ý, Cộng hòa Czech và Hong Kong.

Hôm Chủ nhật, nhà chức trách Hà Lan thông báo ít nhất 13 người đã có kết quả xét nghiệm dương tính tại sân bay Amsterdam Schipol sau khi đi từ Nam Phi. Viện Sức khỏe Cộng đồng và Môi trường Quốc gia Hà Lan (RIVM) cho biết biến thể này đã được phát hiện thông qua giải trình tự của 61 mẫu Covid-19 dương tính được lấy tại sân bay hôm thứ Sáu. Tổ chức này lưu ý "có khả năng sẽ tìm thấy biến thể mới trong nhiều mẫu thử hơn."

Giáo sư thống kê sinh học Sheila Bird cho biết kết quả thử nghiệm từ Amsterdam rất đáng quan ngại, nhưng cần thêm dữ liệu. “Có thể có các cụm hộ gia đình trong số 13 ca dương tính Omicron hoặc hoặc các cụm từ những hành khách đã ngồi trên chuyến bay từ Nam Phi,” bà nói với Trung tâm Truyền thông Khoa học, đồng thời nói thêm tình trạng tiêm chủng và phân bố tuổi của những người bị nhiễm bệnh cũng sẽ cần được xem xét trước khi đưa ra bất kỳ kết luận nào về biến thể.

Tình hình nên được nhìn nhận bằng "tinh thần cảnh báo thay vì báo động cho đến khi biết chúng ta biết nhiều hơn."

Các quan chức y tế Canada cũng xác nhận hai ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên của nước này ở Ottawa vào Chủ nhật. Cả hai cá thể mang biến thể này gần đây đi du lịch từ Nigeria, theo một tuyên bố chung của Thứ trưởng Bộ Y tế Christine Elliott và Giám đốc Y tế của Bộ Y tế, Tiến sĩ Kieran Moore.

"Chúng tôi tiếp tục thúc giục chính phủ liên bang thực hiện các bước cần thiết để buộc kiểm tra ngay tại điểm đến tất cả du khách bất kể họ đến từ đâu để bảo vệ đất nước thêm nữa trước sự lây lan của biến thể mới này," tuyên bố chung cũng cho biết.

Biến thể cần quan tâm

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ định biến thể Omicron, ban đầu được gọi là B.1.1.529, là "biến thể cần quan tâm."

WHO hôm thứ Sáu cho biết bằng chứng ban đầu cho thấy biến thể Omicron, lần đầu tiên được xác định ở Nam Phi, có thể tăng nguy cơ tái nhiễm và cho rằng một số đột biến được phát hiện trên biến thể khá đáng quan ngại.

Nhưng WHO nhấn mạnh cần nghiên cứu thêm để xác định liệu biến thể này có dễ lây lan hơn hay không, liệu nó có gây bệnh nặng hơn và có thể tránh vaccine hay không.

"Biến thể này có một số lượng lớn các đột biến và một số đột biến này có những đặc tính đáng lo ngại", Maria Van Kerkhove, trưởng nhóm kỹ thuật của WHO về Covid-19, cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Sáu.

"Hiện có rất nhiều nghiên cứu đang được tiến hành ... cho đến nay có rất ít thông tin nhưng những nghiên cứu đó đang được tiến hành vì vậy chúng tôi cần các nhà nghiên cứu có thời gian để thực hiện những nghiên cứu đó và WHO sẽ thông báo cho công chúng và các đối tác cũng như các quốc gia thành viên sớm nhất khi có thêm thông tin," bà nói thêm.

Lệnh cấm đi lại và các yêu cầu kiểm dịch mới

Việc phát hiện biến thể mới và sự lây lan nhanh chóng của biến thể toàn thế giới là một lời nhắc nhở khó chịu rằng đại dịch còn lâu mới kết thúc.

Một số quốc gia đã đóng cửa biên giới đối với các du khách từ Nam Phi, trong đó Liên minh Châu Âu, Nhật, Australia, Hoa Kỳ, Canada, Rwanda và nhiều quốc gia khác cấm du khách đến từ các quốc gia gồm Nam Phi, Botswana, Zimbabwe, Namibia, Lesotho, Eswatini, Mozambique và Malawi.

Nhưng Nam Phi và một số quốc gia khác bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm du lịch phản ứng lại. Phát biểu tại Pretoria hôm Chủ nhật, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa mô tả các lệnh cấm là sự phân biệt đối xử vô căn cứ.

"Những hạn chế này là sự phân biệt đối xử phi lý và bất công đối với đất nước chúng tôi và các quốc gia Nam Phi anh em. Việc cấm đi lại không theo khoa học, cũng như sẽ không hiệu quả trong việc ngăn chặn sự lây lan của biến thể này. Điều duy nhất việc cấm đi lại sẽ làm là gây thiệt hại hơn nữa cho nền kinh tế của các quốc gia bị ảnh hưởng và làm suy yếu khả năng ứng phó và phục hồi của các quốc gia này,"ông nói.

Bộ Hợp tác và Quan hệ Quốc tế Nam Phi cho rằng Nam Phi đang bị trừng phạt vì sự minh bạch của mình. "Khoa học cần được hoan nghênh và không bị trừng phạt. Cộng đồng toàn cầu cần hợp tác trong việc xử lý đại dịch Covid-19."

Tổng thống Lazarus Chakwera của Malawi cũng chỉ trích các lệnh cấm đi lại, rằng chúng "không cần thiết." "Các biện pháp chống Covid phải dựa trên cơ sở khoa học, không phải chứng sợ e sợ châu Phi," ông nói trên trang Facebook chính thức của mình.

Nhiều chuyên gia cho rằng các nhà khoa học Nam Phi xứng đáng được công nhận vì khả năng nhanh chóng xác định các rủi ro bắt nguồn từ biến thể mới.

Việc áp đặt các lệnh cấm cũng đã làm dấy lên chỉ trích từ WHO. "Chúng ta đã thấy trong quá khứ, khoảng khắc có bất kỳ loại đề cập nào đến bất kỳ loại biến thể nào và mọi người đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại. Điều thực sự quan trọng là chúng ta phải tiếp tục mở cửa và tập trung," Trưởng bộ phận Các trường hợp khẩn cấp của WHO, Tiến sĩ Michael Ryan nói hôm thứ Bảy.

"Nam Phi có năng lực và khả năng giải trình tự gen rất tốt ... chắc chắn Nam Phi và bất kỳ quốc gia nào khác không nên bị kỳ thị vì đã báo cáo và làm điều đúng đắn," Michael Head, nhà nghiên cứu cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Đại học của Southampton.

Tuy nhiên, ông Head cho rằng lệnh cấm đi lại, nếu được sử dụng đúng cách, có thể đóng một vai trò trong việc kiểm soát đợt bùng phát.

"Đây là một kịch bản khó khăn. Lệnh cấm có thể cho ta một chút thời gian. Vì vậy, nếu các quốc gia áp dụng lệnh cấm và sử dụng thời gian đó, tức là một vài tuần, để tăng tốc độ triển khai tiêm chủng, để đảm bảo có thuốc kháng virus mới, để tăng cường kiểm tra, giám sát bộ gen tại các sân bay, đó là những điều ta có thể làm với lệnh cấm du lịch," ông nói.

"Nếu chỉ thực hiện lệnh cấm du lịch và nói ‘được rồi, thế là xong,’ điều đó không tốt cho bất kỳ ai. Và nếu làm như vậy, như chúng ta đã làm, trừng phạt các quốc gia vì đã báo cáo các biến thể mới, chúng ta cũng nên tìm cách hỗ trợ họ, cho dù đó là cơ sở hạ tầng hoặc kinh phí hoặc vaccine, bất cứ thứ gì đều thích hợp."