Ấn Độ sẽ cấm hầu hết đồ nhựa dùng một lần vào năm tới như một phần trong nỗ lực giảm ô nhiễm - nhưng các chuyên gia cho rằng động thái này chỉ là bước đầu tiên để giảm thiểu tác động môi trường.

Chính phủ trung ương của Ấn Độ đã công bố lệnh cấm vào tháng Tám năm nay, sau nghị quyết năm 2019 nhằm giải quyết ô nhiễm nhựa ở nước này. Lệnh cấm đối với hầu hết các loại nhựa sử dụng một lần sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2022.

Các nhà hoạt động môi trường cho rằng việc thực thi là chìa khóa để lệnh cấm có hiệu lực. New Delhi cũng cần giải quyết các vấn đề cơ cấu quan trọng như chính sách quy định việc sử dụng các chất thay thế nhựa, cải thiện tái chế và quản lý phân loại rác tốt hơn.

Đồ nhựa dùng một lần là đồ dùng một lần như túi đựng hàng tạp hóa, bao bì thực phẩm, chai lọ và ống hút chỉ được sử dụng một lần trước khi vứt đi hoặc đôi khi được tái chế.

 “Họ phải củng cố hệ thống của mình để đảm bảo tuân thủ, đảm bảo thực thi thông báo này trong toàn ngành và các bên liên quan khác nhau,” theo Swati Singh Sambyal, chuyên gia quản lý chất thải độc lập có trụ sở tại New Delhi.

Tại sao lại là nhựa?

Vì rẻ, nhẹ và dễ sản xuất, nhựa được sản xuất bùng nổ trong thế kỷ qua, và xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục trong những thập kỷ tới, theo Liên Hợp Quốc.

Tuy nhiên, các quốc gia hiện đang gặp khó khăn trong việc quản lý lượng rác thải nhựa họ đã tạo ra.

Khoảng 60% rác thải nhựa ở Ấn Độ được thu gom - nghĩa là 40% hoặc 10,376 tấn còn lại vẫn chưa được thu gom, theo Anoop Srivastava, giám đốc Quỹ Chiến dịch chống ô nhiễm nhựa, một tổ chức phi lợi nhuận ủng hộ những thay đổi chính sách để giải quyết rác thải nhựa ở Ấn Độ.

Những người nhặt rác độc lập thường thu gom rác thải nhựa từ các hộ gia đình hoặc bãi chôn lấp để bán chúng tại các trung tâm tái chế hoặc nhà sản xuất nhựa với một khoản phí nhỏ.

Tuy nhiên, nhiều loại nhựa được sử dụng ở Ấn Độ có giá trị kinh tế thấp và không được thu gom để tái chế, theo Suneel Pandey, giám đốc môi trường và quản lý chất thải tại Viện Năng lượng và Tài nguyên (Teri) ở New Delhi.

Chúng trở thành nguồn gây ô nhiễm không khí và nước phổ biến.

Cấm đồ nhựa là không đủ

Các quốc gia, trong đó có Ấn Độ, đang thực hiện các bước để giảm sử dụng nhựa bằng cách thúc đẩy sử dụng các chất thay thế có thể phân hủy sinh học tương đối ít gây hại cho môi trường.

Ví dụ, các nhà cung cấp thực phẩm, chuỗi nhà hàng và một số doanh nghiệp địa phương đã bắt đầu áp dụng dao kéo và túi vải hoặc giấy có thể phân hủy sinh học.

Tuy nhiên, hiện tại “không có hướng dẫn nào về các lựa chọn thay thế cho nhựa,” ông Sambyal nói.

Đó có thể là vấn đề khi lệnh cấm nhựa có hiệu lực.

Theo ông Sambyal, các quy tắc rõ ràng là cần thiết để thúc đẩy các lựa chọn thay thế, dự kiến sẽ trở nên phổ biến trong tương lai.

Các quy định mới cũng thiếu các hướng dẫn về tái chế.

Dù khoảng 60% chất thải nhựa của Ấn Độ được tái chế, các chuyên gia lo ngại đa phần là “downcycling,” một quy trình trong đó nhựa chất lượng cao được tái chế thành nhựa mới có chất lượng thấp hơn - chẳng hạn như chai nhựa được chuyển thành polyester cho quần áo.

“Downcycling  làm giảm tuổi thọ của nhựa. Theo quy trình thông thường, nhựa có thể được tái chế từ bảy đến tám lần trước khi đưa đến nhà máy đốt rác... nhưng nếu downcycling, chỉ sau một hoặc hai lần tái chế, nhựa sẽ phải bị bỏ đi," theo Pandey từ Teri.

Xử lý việc phân loại chất thải cũng là điều cần thiết.

Theo Sambyal, nếu rác thải thông thường và dao kéo phân hủy sinh học được thải bỏ cùng nhau, nó sẽ làm mất đi mục đích của việc sử dụng các chất thay thế bằng nhựa.

“Đã đến lúc việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn cần được thực hiện quyết liệt”, Srivastava của thuộc Tổ chức Chiến dịch chống ô nhiễm nhựa, đề cập đến luật quản lý rác thải đã có nhưng chưa được tuân thủ chặt chẽ.

Con đường phía trước

Các nhà bảo vệ môi trường nói chung nhất trí rằng lệnh cấm tự nó là chưa đủ và cần được hỗ trợ bởi các sáng kiến và quy định khác của chính phủ.

Lượng nhựa được thu gom và tái chế cần được cải thiện. Điều đó xuất phát từ việc quy định và yêu cầu các nhà sản xuất đánh dấu rõ ràng loại nhựa được sử dụng trong một sản phẩm, để chúng có thể được tái chế một cách thích hợp, ông Pandey nói.

Ngoài việc cải thiện khả năng tái chế, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các giải pháp thay thế cũng cần được ưu tiên.

Theo ông Pandey, Ấn Độ là một thị trường lớn, nhạy cảm với giá cả, nơi các chất thay thế bằng nhựa có thể được sản xuất với số lượng lớn và bán với giá phải chăng.

Trước đây, một số bang của Ấn Độ đã đưa ra nhiều hạn chế khác nhau đối với túi nhựa và dao muỗng, nhưng hầu hết chúng đều không được thực thi nghiêm ngặt.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, lệnh cấm mới nhất là một bước tiến lớn đối với cuộc chiến chống lại các bãi rác, ô nhiễm biển và không khí của Ấn Độ - và phù hợp với chương trình nghị sự về môi trường rộng hơn của nước này.

Vào tháng Ba, Ấn Độ cho biết họ đang trên đà đạt được các mục tiêu về biến đổi khí hậu của thỏa thuận Paris và nói thêm họ đã tự nguyện cam kết giảm cường độ phát thải khí nhà kính trong GDP của mình từ 33% đến 35% vào năm 2030.