Sự thống trị của Trung Quốc đối với ngành năng lượng mặt trời của thế giới vừa bị thách thức.

First Solar hôm thứ Tư, 9/6, đã công bố kế hoạch tăng gấp đôi năng lực sản xuất tại Hoa Kỳ khi xây dựng một nhà máy hiện đại mới ở Ohio.

Khoản đầu tư 680 triệu USD của First Solar, hãng sản xuất tấm pin mặt trời lớn duy nhất có trụ sở chính tại Hoa Kỳ, sẽ là nhà máy thứ ba của công ty tại khu vực Toledo.

First Solar cho biết họ tin đây sẽ là phức hợp sản xuất năng lượng mặt trời tích hợp hoàn chỉnh lớn nhất trên thế giới – bên ngoài Trung Quốc. Phức hợp sẽ có khả năng tạo ra một module năng lượng mặt trời mỗi 2.8 giây và chủ yếu cung cấp cho thị trường năng lượng sạch đang bùng nổ của Mỹ.

Việc phát triển năng lượng mặt trời quy mô lớn ở Trung Tây sẽ hỗ trợ cho Tổng thống Joe Biden, người đang đồng thời nỗ lực hồi sinh ngành sản xuất của quốc gia, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, củng cố các chuỗi cung ứng quan trọng và tạo ra một siêu cường năng lượng sạch để thách thức sự kiểm soát của Trung Quốc đối với lĩnh vực này.

“Khoản đầu tư này thực sự giúp chúng ta định vị Hoa Kỳ trên một nền tảng vững chắc để đạt được các mục tiêu độc lập và an ninh năng lượng - và việc sản xuất của Hoa Kỳ có thể thực hiện được điều đó,” theo Giám đốc điều hành Mark Widmar của First Solar.

Chính quyền Biden đã đặt mục tiêu giảm một nửa lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính của Hoa Kỳ đến năm 2030. Để đạt được mục tiêu đó đòi hỏi đẩy mạnh năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời.

Sự kiểm soát của Trung Quốc đối với ngành năng lượng mặt trời

Tuy nhiên, Trung Quốc sản xuất hầu hết các vật liệu và bộ phận trong các tấm pin mặt trời quang điện (PV) dùng ở Hoa Kỳ - và chuỗi cung ứng của họ gặp phiền phức bởi các cáo buộc lao động cưỡng bức.

Ông Widmar nói: “Trung Quốc thống trị phần lớn chuỗi cung ứng PV.”

First Solar nhấn mạnh - không như nhiều nhà sản xuất năng lượng mặt trời lớn khác – họ không phụ thuộc vào Trung Quốc. Đó là vì các tấm PV màng mỏng của công ty không dựa trên công nghệ silicon-tinh thể phổ biến được sản xuất chủ yếu ở Trung Quốc.

"Năng lượng tái tạo đã tạo ra lời hứa tuyệt vời về giải phóng và độc lập năng lượng. Nhưng sự thống trị của người Trung Quốc đã kiểm soát ngành công nghiệp này", ông Widmar nói. "Nó thực sự làm xói mòn cơ hội mà chúng tôi tạo ra khi năng lượng tái tạo trở nên đáng tin cậy."

Nghiên cứu được công bố vào tháng trước đã đưa ra bằng chứng đáng lo ngại rằng chuỗi cung ứng tấm pin mặt trời bị dấy bẩn bởi lao động cưỡng bức ở khu vực Tân Cương. Báo cáo cho thấy lao động cưỡng bức được sử dụng trong khai thác và chế biến thạch anh, một nguyên liệu thô được sử dụng ở phần đầu của chuỗi cung ứng sản xuất tấm pin mặt trời.

Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng Mặt trời, tập đoàn thương mại năng lượng mặt trời lớn nhất ở Hoa Kỳ, đầu năm nay cho biết 175 công ty năng lượng mặt trời đã ký cam kết phản đối lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng của ngành.

Trong một tuyên bố, Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm ca ngợi các khoản đầu tư của First Solar vào những công nghệ năng lượng mặt trời do Mỹ sản xuất là "hiện thân hoàn hảo" trong chiến lược xây dựng chuỗi cung ứng và sản xuất trong nước của ông Biden. Bà Granholm lưu ý rằng First Solar đã là đối tác trong chương trình năng lượng mặt trời của Bộ Năng lượng từ năm 2003 và đã nhận được khoản vay từ cơ quan này năm 2012.

“Công ty này là ví dụ tuyệt vời về cách thức đầu tư và đổi mới có thể xây dựng tương lai năng lượng sạch ngay tại quê nhà — nâng cao năng lực cạnh tranh của Mỹ và mang lại công việc lương cao cho mọi người trong nước,” bà Granholm nói.

Nếu họ xây dựng, liệu công nhân có đến không?

Sau khi hoàn thành cơ sở 1.8 triệu foot vuông ở Ohio, First Solar dự kiến khoảng một nửa số tấm pin mặt trời của họ sẽ được sản xuất ở Mỹ, tăng so với khoảng một phần ba hiện nay. Các hoạt động tại Hoa Kỳ dự kiến sẽ bắt đầu vào nửa đầu năm 2023 và đạt công suất tối đa hai năm sau đó.

Cơ sở của First Solar sẽ giúp đáp ứng nhu cầu năng lượng mặt trời đang tăng cao của Mỹ. Theo hãng tư vấn Wood Mackenzie, Hoa Kỳ đã bổ sung thêm một lượng công suất điện mặt trời kỷ lục trong năm 2020 và công suất đó dự kiến sẽ tăng gấp bốn lần đến năm 2030.

Tất nhiên, việc xây dựng một nhà máy lớn mới sẽ cần đến công nhân - và đó là nhiệm vụ không nhỏ trong tình hình hiện tại. Hoa Kỳ có 9.3 triệu việc làm tính đến tháng Tư, nhiều nhất kể từ khi Cục Thống kê Lao động bắt đầu theo dõi số liệu này vào cuối năm 2000. Các nhà sản xuất đang đặc biệt gặp khó khăn trong tìm kiếm nhân công, một vấn đề First Solar cũng không tránh khỏi.

"Rõ ràng đang thiếu nhân công có trình độ. Đó là mối quan ngại của chúng tôi," ông Widmar nói.

First Solar có kế hoạch thuê 500 người cho nhà máy mới ở Ohio, nhưng đó là con số tương đối khiêm tốn với quy mô phát triển. First Solar hiện sử dụng 1,600 nhân viên (tính cả nhân viên hành chính) tại khu phức hợp Ohio hiện tại. Dù năng suất sản xuất của công ty sẽ tăng gấp đôi, số nhân viên của họ sẽ chỉ tăng khoảng một phần ba.

Do thị trường lao động "hạn chế", Widmar cho biết First Solar có kế hoạch tập trung nhiều hơn vào tự động hóa so với thông thường. Ngoài robot, First Solar có kế hoạch sử dụng các phương tiện được tự động hóa và được hướng dẫn để vận chuyển vật liệu. Chẳng hạn, ông Widmar cho biết các xe nâng tại cơ sở mới đều sẽ được tự động hóa.

Thuế và các dấu hỏi về thuế quan

Widmar cho biết First Solar đang xem xét bổ sung thêm năng lực sản xuất ở Hoa Kỳ cũng như ở nước ngoài ở Ấn Độ và có lẽ ở cả châu Âu.

Ngành công nghiệp năng lượng mặt trời đang chạy đua để bắt kịp nhu cầu tăng cao khi các nhà máy điện dần từ bỏ than đá và các công ty lớn cam kết chuyển sang sử dụng 100% năng lượng tái tạo.

First Solar có lượng công việc hợp đồng còn tồn đọng cao kỷ lục kéo dài trong nhiều năm, ông Widmar nói.

Tuy nhiên, ông tỏ ra lo ngại về đề xuất của tổng thống Biden nhằm nới lỏng các cắt giảm thuế của Trump bằng cách nâng thuế doanh nghiệp lên 28%, so với 21% hiện nay.

“Nếu đó là điều duy nhất xảy ra, nó rõ ràng sẽ có tác động bất lợi khi ta nghĩ đến các quyết định đầu tư nhằm tăng thêm năng lực sản xuất ở Hoa Kỳ,” ông Widmar nói.

Một dấu hỏi lớn khác xoay quanh ngành năng lượng mặt trời là số phận các thuế quan của Trump đối với các tấm pin mặt trời nước ngoài. Các khoản thuế, được áp dụng lần đầu tiên năm 2018, có lợi cho các nhà sản xuất năng lượng mặt trời trong nước.

Chính quyền Biden, đang tiến hành xem xét các chính sách thương mại của chính quyền trước đó, đã bảo vệ các khoản thuế quan của Trump trước tòa vào tháng Ba.

Không có gì ngạc nhiên khi First Solar không vội vàng muốn thấy thuế suất cho năng lượng mặt trời biến mất.

"Thuế quan đóng một vai trò quan trọng," ông Widmar nói. "Nếu không có thương mại công bằng, thì phải có một cơ chế để giải quyết vấn đề đó."