Liên minh châu Âu vừa công bố kế hoạch trị giá 210 tỷ euro (221 tỷ USD) nhằm loại bỏ dầu khí Nga.

Trình bày kế hoạch "REPowerEU" vào thứ Tư, 18/5, Ủy ban châu Âu cho biết họ sẽ cố gắng giảm tiêu thụ khí đốt Nga trên toàn khối xuống 66% vào cuối năm nay - và phá vỡ hoàn toàn sự phụ thuộc vào Nga đến trước năm 2027 - bằng cách tiết kiệm năng lượng, tìm các nguồn thay thế và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo.

"Chúng ta sẽ đưa tham vọng của mình lên một cấp độ khác để đảm bảo chúng ta độc lập với nhiên liệu hóa thạch của Nga càng nhanh càng tốt," Chủ tịch Ủy ban EU Ursula von der Leyen cho biết trong một cuộc họp báo hôm thứ Tư.

Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào cuối tháng Hai, EU đã tìm cách giảm phụ thuộc vào nguồn năng lượng xuất khẩu khổng lồ của Nga. Họ đã đồng ý cấm than đá Nga bắt đầu từ tháng Tám và đến tháng trước đã giảm thị phần nhập khẩu khí đốt tự nhiên của Nga từ 40% năm ngoái xuống còn 26%.

Kế hoạch mới còn đi xa hơn, hướng mục tiêu nhanh chóng tăng cường nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Hoa Kỳ và Canada, đồng thời tăng cường dòng chảy đường ống dẫn khí đốt từ Na Uy.

Ủy ban châu Âu cũng thiết lập một nền tảng cho phép các quốc gia cùng mua năng lượng, với mục đích giúp giảm giá bán.

“Khi châu Âu cùng hành động, chúng ta có nhiều ảnh hưởng hơn. Bằng cách này, chúng ta có thể đảm bảo được năng lượng nhập khẩu chúng ta cần mà không có sự cạnh tranh giữa các quốc gia thành viên," bà Von der Leyen nói về chương trình mua sắm chung.

Kế hoạch này cũng nhấn mạnh các chiến thuật tiết kiệm năng lượng là "cách nhanh nhất và rẻ nhất" để giải quyết cuộc khủng hoảng. Châu Âu sẽ khuyến khích người dân và doanh nghiệp cắt giảm sử dụng năng lượng - chẳng hạn như tắt đèn và sử dụng ít điều hòa hơn - và tin rằng những bước đi này có thể giảm 5% nhu cầu về dầu và khí đốt của họ trong ngắn hạn.

Trong dài hạn, Liên minh châu Âu sẽ nâng mục tiêu có ít nhất 40% năng lượng từ các nguồn tái tạo lên 45%. Khối này có kế hoạch giảm đáng kể thời gian xin giấy phép cho các dự án năng lượng tái tạo mới.

Theo bà Von der Leyen, gói này sẽ "tăng tốc" quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo của EU, và bao gồm các kế hoạch tăng gấp đôi công suất điện mặt trời của khối đến năm 2025. Năng lượng mặt trời bổ sung được sản xuất có thể thay thế việc tiêu thụ 9 tỷ meter khối khí tự nhiên hàng năm đến 2027.

EU sẽ tăng gấp đôi tốc độ hấp thụ của máy bơm nhiệt - thiết bị dẫn nhiệt từ mặt đất hoặc không khí vào các tòa nhà và có thể chạy bằng năng lượng tái tạo.

Ủy ban cũng đã đặt mục tiêu sản xuất 10 triệu tấn hydro tái tạo và nhập khẩu 10 triệu tấn nữa đến năm 2030 để giúp khử carbon trong một số ngành công nghiệp.

Đa phần trong số 210 tỷ € (221 tỷ USD) trong các khoản đầu tư mới dự kiến từ nay đến năm 2027 sẽ được cấp vốn từ quỹ phục hồi virus corona của EU.

Các phần của kế hoạch là các đề xuất về luật - sẽ cần được các nước thành viên EU phê duyệt - trong khi những phần khác là các đề xuất.

Ngoài lệnh cấm than, các nước EU đang làm việc với một lệnh cấm vận dầu mỏ. Ủy ban châu Âu cho biết cần thêm thời gian để các quốc gia không giáp biển phụ thuộc nhiều vào dầu Nga giao qua đường ống tìm nguồn cung cấp thay thế.

Hungary - nước nhập khẩu khoảng 40% dầu từ Nga năm ngoái, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế - cho đến nay vẫn ngần ngại chưa ký kết.

Một số quốc gia thành viên đã nhanh chóng giảm nhập khẩu năng lượng trong những tuần gần đây. Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, đặc biệt phụ thuộc vào khí đốt Nga, nhưng đã cố gắng giảm tỷ trọng nhập khẩu của Nga từ 55% xuống 35% kể từ khi cuộc xâm lược xảy ra, Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck tháng trước cho biết.

Sự cấp bách trong việc loại bỏ năng lượng Nga tăng lên trong tháng Tư khi Nga cắt nguồn cung cho Ba Lan và Bulgaria, thực hiện lời đe dọa trước đó của Tổng thống Vladimir Putin về việc ngừng giao hàng cho những quốc gia "không thân thiện" từ chối thanh toán bằng đồng ruble.

Công ty khí đốt nhà nước Gasum của Phần Lan - cũng từ chối thanh toán bằng đồng ruble, không như một số công ty năng lượng khác của châu Âu - hôm thứ Tư cho biết nguồn cung khí đốt của Nga có thể bị cắt vào cuối tuần này.

Kế hoạch hôm thứ Tư đề ra cách EU sẽ phản ứng nếu Nga ngừng nguồn cung hoàn toàn. Ủy ban cho biết họ sẽ làm việc với các quốc gia thành viên để tìm hiểu có thể giảm nhu cầu khí đốt ở đâu và quốc gia nào có thể giảm tiêu thụ vì lợi ích của những quốc gia khác.

“Giải phóng châu Âu khỏi nhà cung cấp năng lượng lớn nhất của họ sẽ rất khó khăn. Nhưng lợi ích kinh tế của việc chấm dứt sự phụ thuộc này sẽ lớn hơn nhiều so với chi phí ngắn hạn của REPowerEU," theo Kadri Simson, ủy viên châu Âu về năng lượng.