Khả năng hạn chế đầu tư của Mỹ vào các công ty Trung Quốc sẽ không chỉ ảnh hưởng lên Trung Quốc mà còn có thể tổn hại đến cả Hoa Kỳ.

Những bình luận này được đưa ra sau các báo cáo cho biết Nhà Trắng đang xem xét hạn chế đầu tư vào Trung Quốc, chẳng hạn bãi yết chứng khoán Trung Quốc ở Hoa Kỳ và hạn chế đầu tư của các quỹ hưu trí chính phủ trong thị trường Trung Quốc.

Những hạn chế như bãi yết chứng khoán Trung Quốc ở New York có thể gửi đi thông điệp “Hoa Kỳ không còn cởi mở như trước. Điều này sẽ có tác động khá sâu rộng,” theo Ning Zhu, giáo sư tài chính tại Đại học Tân Hoa, Bắc Kinh.

Chứng khoán Mỹ đóng cửa thấp hơn vào thứ Sáu, 27/9, sau khi Bloomberg đưa tin. Chỉ số KraneShares CSI China Internet ETF (KWEB), theo dõi những công ty Trung Quốc lớn có liên quan đến internet niêm yết ở Hong Kong hoặc New York, giảm 3.8%.

Các nhà phân tích cho rằng những hạn chế được nói đến có thể là một cố gắng của Nhà Trắng nhằm tạo lợi thế trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung sắp tới.

Vẫn chưa rõ khi nào Nhà Trắng sẽ tuyên bố các hạn chế đầu tư của Mỹ.

Trong một tuyên bố vào cuối tuần, trợ lý Bộ trưởng Tài chính Mỹ về các vấn đề công, bà Monica Crowley, cho biết “vào thời điểm này nội các không có ý định ngăn cản công ty Trung Quốc niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán Mỹ. Chúng tôi hoan nghênh đầu tư vào Hoa Kỳ.”

Ủy ban điều tiết Chứng khoán không phản hổi yêu cầu bình luận.

Những lựa chọn ngoài Hoa Kỳ

Nếu Hoa Kỳ tiến hành những hạn chế đầu tư như thế, theo ông Zhu, điều này sẽ khó thực thi và có ảnh hưởng tiêu cực lên các thị trường vốn Mỹ. “Tài chính không như các đơn hàng quân sự hay xuất khẩu. Tài chính khó theo dõi hơn nhiều.”

Nhiều công ty khởi nghiệp Trung Quốc đã chọn niêm yết tại Mỹ để thúc đẩy nhãn hàng của mình và tiếp cận đồng dollar Mỹ.

Hơn 200 công ty Trung Quốc, trong đó có những người khổng lồ như Alibaba, đã huy động hàng chục tỷ dollar trên các thị trường vốn Mỹ thông qua các niêm yết hay các Chứng chỉ tín thác Mỹ, theo một báo cáo tháng Tám của các nhà phân tích từ hãng nghiên cứu Gavekal Dragonomics, Andrew Batson và Lance Noble.

Tuy nhiên, không phải tất cả các công ty lớn của Trung Quốc đều chọn niêm yết ở New York.

Tencent, công ty mẹ của ứng dụng tin nhắn WeChat, đồng thời là hãng phát triển trò chơi trên thiết bị di động, niêm yết ở Hong Kong. Hãng sản xuất điện thoại thông minh Xiaomi và công ty phân phối thực phẩm Meituan-Dianping cũng ra mắt công chúng vào năm ngoái ở Hong Kong. London cũng là một thay thế khác.

Chính phủ Trung Quốc cũng muốn giữ những công ty lớn nhất của mình ở trong nước, và trong tháng Bảy đã triển khai một hội đồng chứng khoán mới trong nỗ lực tạo dựng môi trường tốt hơn cho các công ty công nghệ tiến hành niêm yết.

Những cơ hội bị bỏ lỡ

Mặt khác, đầu tư nước ngoài trong các chứng khoán Trung Quốc niêm yết ở đại lục vẫn bị hạn chế, thậm chí khi Bắc Kinh cố gắng mở cửa thị trường của mình hơn nữa với các nhà đầu tư nước ngoài. Bởi thị trường chứng khoán trong nước được các nhà đầu tư chiếm lĩnh, nhà chức trách đang cố gắng thu hút những dòng vốn chảy vào ổn định hơn từ các nhà đầu tư tổ chức.

Hãng cung cấp chỉ số chứng khoán toàn cầu MSCI cũng đang dần đưa một số cổ phiếu Trung Quốc hạng A vào chỉ số các thị trường mới nổi chính của mình và hơn 1.9 ngàn tỷ USD tài sản đã được đưa vào chỉ số chuẩn này vào cuối năm 2017.

Trong tháng Bảy, Chỉ số tổng hợp Toàn cầu Bloomberg Barclays bắt đầu bổ sung các trái phiếu Trung Quốc. J.P. Morgan cũng thông báo sẽ đưa trái phiếu Trung Quốc vào chỉ số trái phiếu chuẩn của mình vào đầu năm sau.

Đưa tài sản Trung Quốc vào các chỉ số chứng khoán và trái phiếu này có nghĩa người Mỹ sẽ trở thành những nhà đầu tư gián tiếp trong các thị trường tài chính Trung Quốc thông qua các quỹ tương hỗ và những sản phẩm đầu tư được thiết lập rộng rãi khác.

Nếu những đầu tư như thế của Mỹ bị cấm, các nhà đầu tư Mỹ sẽ bỏ lỡ điều rất nhiều nhà phân tích dự kiến sẽ trở thành một câu chuyện tăng trưởng lâu dài.

“Dù có thể có những lý do chính trị khác để hạn chế dòng vốn Mỹ tiến vào Trung Quốc, Washington nên hiểu rằng những tác động đối với mất cân bằng thương mại đi ngược với những gì họ muốn,” theo Michael Pettis, giáo sư tài chính tại Trường Quản lý Guanghua, Đại Học Bắc Kinh.

“Nếu dòng vốn Mỹ thay vì đến Trung Quốc lại ở Mỹ, điều này có nghĩa chắc chắn nhập khẩu vốn ròng của Mỹ sẽ tăng và cùng với điều đó thâm hụt tài khoản vãng lai của Mỹ cũng tăng, không phải với Trung Quốc, mà nói chung,” ông Pettis giải thích.

Ngoài khuyến khích nước ngoài tham gia nhiều hơn vào các thị trường vốn của mình, Trung Quốc đang nỗ lực gia tăng sự tiếp cận của nước ngoài vào ngành dịch vụ tài chính. Một số thông báo trong 18 tháng qua bao gồm việc cho phép một ngân hàng nước ngoài chiếm sở hữu đa số trong các liên doanh chứng khoán trong nước.

Nếu xu hướng này tiếp tục, dù có chậm bao nhiêu đi nữa, bị ngăn cấm khỏi thị trường Trung Quốc nghĩa là “các ngân hàng Mỹ, các quỹ tương hỗ Mỹ, rõ ràng sẽ chịu bất lợi so với các đối thủ toàn cầu,” ông Zhu nói.

Các quan ngại về gian lận và tính minh bạch

Một trong những lý do Nhà Trắng có thể cân nhắc hạn chế đầu tư được biết là để bảo vệ nhà đầu tư Mỹ trước những rủi ro quá mức do thiếu giám sát theo quy định của các công ty Trung Quốc.

“Có một vấn đề cốt lõi về pháp lý ở đây,” theo James Early, CEO của hãng nghiên cứu đầu tư Stansberry China. Ông chỉ ra nhiều công ty Trung Quốc có thể tiếp cận các thị trường của Mỹ vào khoảng năm 2010 đều không bị trừng phạt vì hành vi gian lận.

Các thị trường vốn của Trung Quốc đại lục là một trong những thị trường lớn nhất thế giới, nhưng thường không đáp ứng được mức độ quản trị và thanh khoản của những thị trường phát triển hơn.

Tuần trước, FTSE Russell quyết định không đưa Trung Quốc vào chỉ số trái phiếu chính phủ được nhiều người theo dõi của mình vì những vấn đề như thiếu hoạt động giao dịch và thời gian thanh toán dài.

Phân tích từ hãng nghiên cứu Rhodium, New York, phát hành vào mùa thu năm 2018, cũng nhận thấy 65% công ty Trung Quốc có trong chỉ số các thị trường mới nổi MSCI tại thời điểm đó chịu sự kiểm soát của nhà nước.

Khi đó MSCI trong một tuyên bố cho biết họ không bình luận về các báo cáo của bên thứ ba.

“Sự hiện diện của những công ty thuộc sở hữu nhà nước (SOE) không phải là hiện tượng độc nhất ở Trung Quốc, nhưng khá phổ biến ở nhiều thị trường mới nổi… Tất cả các công ty, kể cả SOE, đều được đối xử bình đẳng miễn là họ đáp ứng được các tiêu chí lựa chọn của chỉ số,” tuyên bố cho biết.