Than đá, vị vua thống trị lâu dài trong mạng lưới điện Mỹ, sẽ sớm bị năng lượng tái tạo soán ngôi.

Năng lượng gió và mặt trời đang phát triển nhanh chóng đến mức lần đầu tiên Hoa Kỳ có thể sẽ có nhiều năng lượng từ năng lượng tái tạo hơn từ than đá trong năm 2021, theo các dự đoán từ Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính.

Cột mốc này được thúc đẩy nhờ tăng trưởng vượt bật của nhiên liệu gió và mặt trời cũng như việc sử dụng than đá giảm mạnh. Liên Hiệp Quốc đã cảnh báo các quốc gia không hành động đầy đủ để nhiệt độ trái đất không lên đến các mức gần thảm họa.

Điểm chung của Texas và California khi nói đến nhiên liệu

Là nước tiêu thụ nhiên liệu lớn thứ hai trên thế giới, cách thức Mỹ xử lý cuộc đấu năng lượng tay đôi sẽ tạo xu hướng toàn cầu.

Trong nhiều thập kỷ, than đá là nền tảng của ngành nhiên liệu. Nhưng các quan ngại về môi trường, những nhà máy cũ kỹ và cạnh tranh đã khiến việc sử dụng than đá giảm mạnh ở Hoa Kỳ.

Than đá cung cấp khoảng một nửa năng lượng tạo ra ở Mỹ từ năm 2000 đến năm 2010. Tuy nhiên, việc sử dụng than đá bắt đầu giảm mạnh vào cuối thập kỷ trước do dồi dào khí đốt tự nhiên rẻ. Theo Cục Thông tin Nhiên liệu Mỹ, than đá bị khí đốt tự nhiên soán ngôi trong năm 2016.

Vai trò của than đá suy giảm trong cung cấp năng lượng cho Mỹ

“Vòng phản hồi tiêu cực”

Bất chấp lời hứa sẽ cứu ngành than của Tổng thống Donald Trump, ngành này vẫn tiếp tục suy giảm. Điều này càng được nhấn mạnh khi Murray Energy, hãng khai thác than tư nhân lớn nhất của Mỹ, phá sản vào tháng trước.

Các công ty năng lượng đang nhanh chóng loại bỏ những nhà máy than cũ kỹ, thay bằng các trang trại năng lượng gió và mặt trời. Những hãng như PSEG và Xcel Energy, vốn từ lâu vẫn dựa vào than đá, nay cam kết mang đến điện năng không có carbon.

Navajo Generation Station, nhà máy điện chạy than lớn nhất phía Tây, đã đóng cửa vĩnh viễn vào tuần trước. Điều này có nghĩa điện năng ở Nam Nevada giờ đây hoàn toàn không dùng đến than.

Theo EIA các nhà máy điện của Mỹ được dự kiến sẽ tiêu thụ ít than trong năm sau hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ năm 1978. Điều này khiến thị phần than đá giảm dưới 22% so với 28% trong năm 2018. Thị phần thu hẹp càng khiến những nhà máy than hiện tại càng ít lợi nhuận hơn.

“Đây là vòng phản hồi tiêu cực,” theo Deschenes của Greentech.

Xu hướng này cũng diễn ra ở nước ngoài, Sản xuất điện toàn cầu từ than đang trên đà giảm xuống mức kỷ lục 3% trong năm 2019, theo CarbonBrief. Đây là do những khoản giảm kỷ lục từ Mỹ cũng như đợt suy giảm đầu tiên ở Ấn Độ trong ít nhất ba thập kỷ.

Năm 2021 là “năm bản lề”

Dennis Wamsted, biên tập kiêm nhà phân tích tại IEEFA, dự đoán năm 2021 sẽ là “năm bản lề” ở Mỹ, khi than đá được các loại năng lượng tái tạo thay thế, trong đó có năng lượng mặt trời, gió, thủy điện, sinh khối và địa nhiệt.

“Than và các năng lượng tái tạo đang nhanh chóng đi theo những hướng ngược nhau,” ông Wasted cho biết trong một báo cáo. “Nếu việc chuyển đổi không xảy ra trong năm 2021, chắc chắn nó sẽ xảy ra trong năm 2022.”

Chuyển đổi đã diễn ra ở Texas, nơi từng là tiểu bang than đá đứng đầu. Trong nửa đầu năm nay, năng lượng gió lần đầu tiên đã vượt qua than đá trong lịch sử bang. Năng lượng gió vốn chỉ chiếm 0.8% năng lượng của Tiểu bang Ngôi sao Cô đơn trong năm 2003. Con số này đã lên đến 22% so với 21% của than đá.

Những chỉ trích đối với năng lượng tái tạo chính là không phải lúc nào mặt trời cũng chiếu sáng và gió lúc nào cũng thổi.

Đó là lý do vì sao ông Deschenes nói ông hy vọng những cột mốc này sẽ gây được nhiều chú ý hơn đối với tầm quan trọng của các hệ thống dự trữ năng lượng, dự trữ năng lượng tái tạo cho những khi cần.