Việc chính quyền ông Trump đe dọa áp thuế lên Mexico không thể xảy ra trong thời điểm tồi tệ hơn đối với các nhà máy lọc dầu Mỹ.

Mexico là nguồn cung ứng dầu thứ hai của Mỹ, vào tháng Ba đã cung cấp trung bình 658,000 thùng/ngày cho ExxonMobil, Valero và các nhà máy lọc dầu khác.

Các nhà máy lọc dầu bên Vịnh Mexico phụ thuộc vào Mexico vì nước này sản xuất dầu nặng có thể dùng pha trộn để sản xuất xăng, diesel và nhiên liệu máy bay, giữ cho nền kinh tế chạy tốt. Nguồn cung dầu hiện đã thiếu hụt vì các cấm vận của Mỹ đối với Venezuela.

Các khoản thuế đối với Mexico – thậm chí ở mức khởi đầu 5% như Tổng thống Donald Trump đe dọa - có thể khiến tình hình phức tạp thêm. Các nhà máy lọc dầu Mỹ sẽ phải trả thêm tiền để mua dầu ở nơi khác – khiến giá năng lượng cao hơn mức đáng ra phải có.

“Nếu các khoản thuế được tiến hành, chúng sẽ gây bất lợi cho các nhà máy lọc dầu Mỹ,” theo Michael Tran, giám đốc điều hành bộ phận chiến lược năng lượng toàn cầu tại RBC Capital Markets. “Điều này sẽ khiến tình trạng thiếu hụt dầu gia tăng – vào thời điểm chúng ta có thể cần chúng nhất.”

“Rất ít lựa chọn thay thế”

Các mối quan ngại nhấn mạnh đến việc ngành năng lượng tiếp tục phụ thuộc vào dầu nước ngoài bất chấp sản lượng dầu cao kỷ lục của Mỹ.

Vấn đề là không phải tất cả dầu thô đều được sản xuất như nhau. Dù Hoa Kỳ hiện là nước sản xuất dầu hàng đầu thế giới nhờ cuộc bùng nổ đá phiến, hầu hết lượng dầu này đều rất nhẹ. Lượng dầu thô chất lượng cao này lại không hợp với hệ thống lọc dầu có tuổi đời hàng chục thập niên ở Vịnh Mexico. Dầu đá phiến được trộn với dầu thô nặng, cho phép các nhà máy lọc dầu tối đa hóa sản xuất.

Các nhà máy lọc dầu Mỹ thường dựa vào dầu nặng từ Venezuela. Tuy nhiên, lượng dầu nhập khẩu từ Venezuela đã không còn vì các cấm vận của chính phủ ông Trump đối với PDVSA. Tuần trước, Hoa Kỳ không nhập thùng dầu nào từ Venezuela, so với 517,000 thùng/ngày một năm trước, theo Cục Thông Tin Năng lượng.

Bình thường, Hoa Kỳ sẽ quay sang Saudi Arabia, quốc gia cũng sản xuất dầu nặng. Nhưng vương quốc này đã giảm các lô hàng sang Mỹ như một phần trong nỗ lực tăng giá dầu của OPEC.

Canada, một nước sản xuất dầu thô nặng lớn khác, đã trở thành nguồn cung dầu nước ngoài hàng đầu vào Hoa Kỳ. Vấn đề thiếu ống dẫn từ Canada có thể khiến việc chuyển dầu đi khó khăn hơn rất nhiều.

“Trong ngắn hạn, có rất ít lựa chọn thay thế,” theo Ryan Fitzmaurice, chiến lược gia năng lượng tại Rabobank.

Các nhà máy lọc dầu kêu gọi ông Trump không áp thuế lên Mexico

Các nhà máy lọc dầu Mỹ sẽ buộc phải trả cho khoản thuế 5% đối với dầu Mexico, hoặc có nhiều khả năng hơn, trả thêm để mua dầu nặng ở nơi khác. Một số nguồn dầu có thể từ Colombia, Brazil, Ecuador, Iraq và Kuwait – những nước vẫn bán dầu thô sang châu Á và nơi khác.

“Bạn sẽ phải cạnh tranh dữ dội với những quốc gia như Trung Quốc,” theo ông Tran.

Fitzmaurice cảnh báo các khoản thuế đánh lên Mexico sẽ “làm giảm” biên lợi nhuận lọc dầu và có thể hạn chế lượng xăng, diesel và nhiên liệu máy bay được sản xuất.

Ngành năng lượng đã cùng các tổ chức doanh nghiệp khác kêu gọi ông Trump không đưa Mexico và cuộc chiến thương mại toàn cầu.

“Áp thuế lên các sản phẩm Mexico, đặc biệt là dầu thô, có thể nâng giá nhiên liệu đối với người tiêu dùng Mỹ, gây bất lợi cho ngành lọc dầu Mỹ, gây nguy hiểm cho việc thông qua USMCA – tất cả đều là những kết quả tồi tệ,” theo Chet Thompson, CEO của Tổ chức các nhà sản xuất Nhiên liệu & Hóa dầu Mỹ, đề cập đến thỏa thuận thương mại chính quyền ông Trump đàm phán với Mexico và Canada nhằm thay thế NAFTA.

Shell, chi nhánh Hoa Kỳ của   Royal Dutch Shell, là công ty nhập khẩu dầu thô Mexico hàng đầu, trong năm nay nhập khẩu hơn 131,000 thùng/ngày, theo ClipperData.

Valero đã nhập hơn 128,000 thùng dầu Mexico mỗi ngày trong năm nay, cũng theo ClipperData. Plains All American, sở hữu các khu năng lượng, nhập khẩu 83,000 thùng/ngày từ Mexico. Những hãng nhập khẩu dầu Mexico hàng đầu khác của Mỹ gồm Phillips 66, Lyondell và ExxonMobil.

Thuế suất đánh lên Mexico sẽ là “điều bất lợi” đối với hoạt động lọc dầu ở Vịnh Mexico, theo Stewart Glickman, nhà phân tích tại CFRA Research.

Có 140 trạm xăng dầu ở Mexico hoạt động dưới tên Texaco của Chevron. Chevron dự định tăng đến 500 trạm xăng ở Mexico cho đến cuối năm 2021. Chevron cũng sở hữu và khai thác các cơ sở khoan biển sâu ngoài khơi Mexico.

“Chevron ủng hộ thương mại tự do và công bằng, đồng thời tin tưởng việc áp các khoản thuế mới sẽ được cân bằng với khả năng có những hành động trả đũa sẽ làm suy yếu việc phát triển những thị trường mới,” Chevron cho biết trong một tuyên bố.

Đẩy giá xăng lên?

Tác động của giá năng lượng khá phức tạp.

Tuần trước giá dầu Mỹ đã xuống mức thấp trong ba tháng vì những lo ngại chiến tranh thương mại sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu năng lượng khi khiến kinh tế toàn cầu chậm lại. Giá xăng, vốn theo sau chậm hơn, cũng đi xuống.

Nhưng cánh lái xe Mỹ không nên mừng vội. Các nhà phân tích cảnh báo giá giảm có thể bị hạn chế vì các khoản thuế Mexico. Các nhà máy lọc dầu Mỹ, buộc phải trả thêm để mua dầu thô nặng, sẽ chuyển ít nhất một phần những chi phí này sang các trạm xăng.

“Giá giảm tại vòi xăng có thể không nhiều như đáng ra nên thế,” theo Matt Smith, giám đốc nghiên cứu hàng hóa tại ClipperData.

Vấn đề sẽ là nếu Mexico trả đũa bằng cách áp thuế của mình lên các sản phẩm Mỹ. Hơn một nửa xăng xuất khẩu của Mỹ trong tháng Ba đều đi sang Mexico. Những khoản thuế nặng của Mexico có thể khiến dòng chảy này ngừng lại.

“Điều này sẽ khiến xăng mắc kẹt ở Mỹ, không có nơi nào để đi, gây áp lực lên giá. Đây sẽ điểm lợi cho ông Trump,” theo ông Tran của RBC.