Khi các cuộc đàm phán Brexit bước vào giai đoạn cuối, Thủ tướng Anh Boris Johnson phải quyết định: liệu ông có bám vào định nghĩa về chủ quyền của mình hay sẽ bỏ qua ý thức hệ - và có lẽ là niềm tự hào của riêng ông - để bảo vệ việc làm và nền kinh tế?

Khi chỉ còn vài ngày để đạt được một thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu, rủi ro chưa bao giờ cao hơn thế. Nhưng các cuộc đàm phán một lần nữa có nguy cơ đổ vỡ vì ba điểm khó chịu: quyền đánh bắt cá, hỗ trợ của chính phủ cho các công ty và cách giải quyết tranh chấp. Ông Johnson sẽ phải quyết định xem liệu bám sát theo chủ quyền quốc gia ở cả ba lĩnh vực này có phù hợp với thực tế hay không với cái giá kinh tế mà Vương quốc Anh sẽ phải trả nếu các đàm phán thất bại.

Rời khỏi Liên minh châu Âu nghĩa là chi phí cao hơn cho các công ty Anh trong bất kỳ trường hợp nào, nhưng rời đi mà không có một thỏa thuận thương mại mới có thể là một thảm họa. Điều này sẽ buộc nước Anh giao thương với thị trường xuất khẩu lớn nhất duy nhất của mình theo các điều kiện của Tổ chức Thương mại Thế giới, hàng hóa và dịch vụ phải chịu thuế quan và các rào cản khác.

Các công ty Anh, vốn đang quay cuồng với đại dịch, sẽ mất quyền tiếp cận miễn thuế, miễn hạn ngạch vào thị trường 450 triệu người tiêu dùng hiện là điểm đến của 43% hàng xuất khẩu của Anh.

Một cú đánh lớn

Cuộc bỏ phiếu Brexit năm 2016 dẫn đến tình trạng không chắc chắn cực kỳ to lớn đối với các điều khoản thương mại trong tương lai với Liên minh châu Âu, làm giảm đầu tư vào nền kinh tế Anh và gây tổn hại đến tăng trưởng trong nhiều năm tới.

Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách Vương quốc Anh (OBR), nơi đưa ra các dự báo kinh tế cho chính phủ, trong tháng 11 cho biết ngay cả khi London và Brussels có thể đạt được một thỏa thuận, mối quan hệ thương mại mới của họ dự kiến sẽ dẫn đến tình trạng giảm sản lượng trong dài hạn, khoảng 4% so với nếu Anh vẫn ở lại trong Liên minh châu Âu.

Nhưng một Brexit không có thỏa thuận sẽ làm giảm sản lượng thêm 2% trong năm 2021, tương đương khoảng 40 tỷ bảng Anh (53 tỷ USD) và đưa hơn 300,000 người vào con đường thất nghiệp vào nửa cuối năm tới, theo OBR.

Đây là thời điểm Vương quốc Anh đối mặt với cuộc khủng hoảng việc làm ngày càng tăng và chịu đựng cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong hơn 300 năm do hậu quả của đại dịch.

“Ảnh hưởng lâu dài của một Brexit không có thỏa thuận sẽ lớn hơn ảnh hưởng lâu dài của Covid,” thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh, Andrew Bailey, phát biểu trước quốc hội vào tháng trước. Ông nói: “Phải mất một khoảng thời gian dài hơn nữa để cái mà tôi gọi là tình hình thực tế của nền kinh tế có thể điều chỉnh với sự thay đổi về độ mở và thay đổi trong thương mại.”

Thực tế kinh tế nghiệt ngã của Brexit cùng với lời hứa của ông Johnson rằng việc nước Anh "nắm lại chủ quyền" sẽ mang đến cho nước Anh một "bình minh mới" vì lợi ích của cả quốc gia - hay như ông nói, "một hành động mới trong câu chuyện vĩ đại của chúng ta."

Các nhà sản xuất ô tô và nông dân

Đối với các doanh nghiệp, giai đoạn chuyển đổi sẽ kết thúc trong vài tuần ngắn ngủi nữa có thể gây gián đoạn lớn cho hoạt động và chuỗi cung ứng của họ. Tháng trước Hiệp hội Bán lẻ Anh cho biết chậm trễ trong chuyên chở các chuyến hàng thực phẩm tại cửa khẩu chính là "không thể tránh khỏi."

Ngay cả khi có thỏa thuận, thương mại sẽ chịu kiểm tra hải quan nghiêm ngặt, khiến các doanh nghiệp Anh tiêu tốn 7.5 tỷ bảng Anh (10.5 tỷ USD) hàng năm cho các tờ khai xuất nhập khẩu, theo cơ quan quản lý doanh thu của Anh.

Kiểm tra hải quan cũng có thể gây ra chậm trễ tại các cửa khẩu biên giới, làm hỗn loạn chuỗi cung ứng thực phẩm và sản xuất, gây tổn thương cho hàng nghìn doanh nghiệp phụ thuộc vào việc giao hàng đúng lúc. Để tránh tình trạng khan hiếm nguồn cung quan trọng, trong tháng Sáu, chính phủ Anh đã quyết định kiểm tra biên giới theo từng bước, nhưng các nhóm công nghiệp vẫn cảnh báo về những hậu quả nghiêm trọng.

Không đảm bảo được một thỏa thuận thương mại có thể khiến tình hình tồi tệ hơn.

Theo kịch bản đó, các nhà sản xuất ô tô của Anh sẽ phải đối mặt với mức thuế lên tới 10% đối với các loại xe, có thể khiến họ thiệt hại 47 tỷ bảng Anh (62,4 tỷ USD) vì bị mất giao dịch trong vòng năm năm tới, theo Hiệp hội các nhà sản xuất và kinh doanh xe máy. Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản trong đó có Nissan và Honda có thể xem xét lại hoạt động của họ ở Anh nếu nước này không còn được xem là bệ phóng vào châu Âu.

Các sản phẩm thực phẩm của Anh sẽ đối mặt với mức thuế trung bình là 22%, trong đó các nhà sản xuất thịt cừu phải đối mặt với mức thuế khổng lồ 40% đối với hàng xuất khẩu.

Theo Bộ trưởng Môi trường George Eustice, chi phí thực phẩm nhập vào nước Anh cũng sẽ tăng cao và thuế quan có thể khiến giá thực phẩm tăng gần 2%.

Theo số liệu hải quan, khoảng 70% thực phẩm và đồ uống của Vương quốc Anh nhập khẩu tính theo giá trị đến từ Liên minh châu Âu. Marks & Spencer, một trong những chuỗi siêu thị lớn nhất của Anh, tháng trước đã cảnh báo khả năng giá thực phẩm tăng nếu không có thỏa thuận.

Thị trường tài chính chuẩn bị

Đồng bảng Anh dự kiến cũng sẽ giảm giá, khiến hàng nhập khẩu thậm chí còn đắt hơn. Các nhà đầu tư đã định giá trong một thỏa thuận, đẩy đồng bảng Anh lên cao tới $1.35 vào tuần trước. Nhưng sự lo lắng đang len lỏi vào, khiến đồng tiền này thấp hơn khoảng 1% so với dollar vào thứ Hai.

“Bảng Anh có khả năng xuống mức thấp nhất mọi thời đại trong các điều kiện hiệu quả thực nếu không có thỏa thuận nào,” theo chiến lược gia Kit Juckes của Societe General .

Chỉ số cổ phiếu vốn hóa trung bình FTSE 250 mất 1.25% vào thứ Hai, dấu hiệu cho thấy các doanh nghiệp Anh tập trung vào nội địa chịu thiệt hại nhiều nhất nếu xảy ra Brexit không có thỏa thuận. Trong tương quan so sánh, những công ty định hướng xuất khẩu được hưởng lợi từ đồng bảng Anh yếu hơn đã khiến chỉ số FTSE 100 tăng nhẹ.

Biên giới hỗn loạn

Các công ty hậu cần làm cho nền kinh tế vận hành cũng đang chuẩn bị cho rắc rối.

Theo Hiệp hội Vận tải Đường bộ, các công ty vận tải và vận tải vẫn còn mù mờ về những hệ thống mới sẽ được áp dụng tại biên giới vào ngày 1/1, điều này có thể có nghĩa hàng hóa vận chuyển sang Vương quốc Anh chỉ đơn giản sẽ không rời các kho hàng ở châu Âu.

“Mọi thứ có thể không đến được chuỗi cung ứng nhà máy như trước kia, điều này có nghĩa các nhà máy không thể hoạt động được. Cũng có thể có "khoảng trống trên các kệ siêu thị," theo Rod McKenzie, người đứng đầu chính sách và các vấn đề công của nhóm thương mại.

“Những gì chúng tôi đang xem xét ở đây là một tình huống có thể đi từ hỗn loạn đến thảm họa.”

Hôm thứ Hai, Phòng Thương mại Anh cho biết 24 trong số 35 câu hỏi thường gặp nhất của các doanh nghiệp chính là thiếu thông tin. Các câu hỏi bao gồm các mã số thuế quan và quy tắc xuất xứ cho đến vận chuyển hàng hóa.

"Chỉ còn vài tuần nữa, các doanh nghiệp cần câu trả lời và họ cần chúng ngay bây giờ", Tổng giám đốc Adam Marshall nói trong một tuyên bố. "Áp phích và quảng cáo truyền hình không thể thay cho thông tin rõ ràng, chi tiết và cho phép hành động mà các doanh nghiệp yêu cầu để chuẩn bị cho giai đoạn cuối của quá trình chuyển đổi."