Ngành dầu mỏ của Mỹ đang đối mặt với kịch bản ngày tận thế.

Đại dịch virus corona đã khiến nhu cầu dầu giảm nhanh đến mức thế giới sắp không còn chỗ chứa dầu. Đồng thời, Nga và Saudi Arabia đang làm tràn ngập thế giới với nguồn cung dư thừa.

Hiện tượng “thiên nga đen” kép này khiến giá dầu lao dốc đến mức các công ty sản xuất dầu đá phiến của Mỹ không thể kiếm được tiền. Giá dầu thô Mỹ giao tháng Năm đã xuống mức âm vào thứ Hai, 20/4, - điều chưa từng xảy ra kể từ khi hợp đồng dầu kỳ hạn NYMEX bắt đầu giao dịch năm 1983. Đây là ngày tồi tệ nhất của thị trường dầu mỏ từng được ghi nhận.

Dầu thô Mỹ giao tháng Sáu vẫn giao dịch trên $20/thùng - nhưng thậm chí đó cũng là thảm họa.

"$30 đô la đã khá tệ rồi, nhưng một khi giá xuống $20 hoặc thậm chí $10, đó hoàn toàn là một cơn ác mộng", theo ông Artem Abramov, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu dầu đá phiến tại Rystad Energy.

Nhiều công ty dầu mỏ đã vay quá nhiều nợ trong thời kỳ tốt đẹp. Một vài trong số họ sẽ không thể sống sót qua cuộc suy thoái lịch sử này.

Khi giá dầu $20, 533 công ty khai thác và sản xuất dầu (E&P) của Hoa Kỳ sẽ phải nộp đơn xin phá sản đến cuối năm 2021, theo Rystad Energy. Với mức $10, Rystad ước tính sẽ có hơn 1,100 vụ phá sản.

"Ở mức $10, gần như mọi công ty E&P của Mỹ có nợ sẽ phải nộp đơn phá sản theo Chương 11 hoặc xem xét các cơ hội chiến lược", ông Abramov nói.

 Dầu thô giá rẻ có thể thúc đẩy làn sóng phá sản trong ngành dầu mỏ

Giá dầu Mỹ ở mức $20 có thể gây ra hơn 500 vụ phá sản trong các công ty thăm dò và sản xuất đến cuối năm 2021

Nguồn: Năng lượng Rystad

Đồ họa: Matt Egan và Tal Yellin, CNN

Các cắt giảm của OPEC không thể chấm dứt hoảng loạn

Phần gây ngạc nhiên nhất khi giá dầu xuống thấp kỷ lục là điều này xuất hiện sau khi Nga và Saudi Arabia đồng ý chấm dứt cuộc chiến giá sau khi Tổng thống Donald Trump can thiệp. OPEC+ đã đồng ý giảm sản lượng dầu với số lượng kỷ lục.

Theo ông Trump, thỏa thuận OPEC+ sẽ cứu được vô số việc làm và sự ổn định rất cần thiết cho ngành dầu.

"Điều này sẽ cứu được hàng trăm ngàn việc làm trong ngành năng lượng ở Hoa Kỳ", ông Trump viết trên Twitter ngày 12/4 "Tôi xin cảm ơn và chúc mừng Tổng thống Putin của Nga và Quốc vương Salman của Saudi Arabia."

 Giá dầu Mỹ lần đầu tiên xuống mức âm
Giá dầu giảm xuống dưới $0 do nhu cầu giảm mạnh và Mỹ không còn chỗ để trữ dầu thô.

Nguồn: Refinitiv

Đồ họa: Tal Yellin, CNN

Dù vậy, giá dầu thô tiếp tục lao dốc một phần vì những cắt giảm sản xuất này chưa có hiệu lực cho đến tháng Năm. Và nhu cầu tiếp tục tiêu tan vì máy bay, ô tô và các nhà máy đều dừng hoạt động do đại dịch virus corona.

Hy vọng trong ngành dầu mỏ là giá âm vào thứ Hai phần nào chỉ là một chuyển biến gây ra bởi việc chuyển đổi các hợp đồng kỳ hạn.

Mức giá thấp kỷ lục trong hợp đồng tháng Năm xuất phát từ khối lượng giao dịch rất ít trước khi hết hạn vào thứ Ba. Đó là do có lo ngại sẽ không có chỗ để trữ dầu giao trong tháng Năm. Tuy nhiên, giá hợp đồng tháng Sáu chỉ giảm khoảng 10% còn $22/thùng. Và giá dầu thô Brent, giá chuẩn thế giới, chỉ giảm 5% còn $26.50/thùng.

Dù vậy, chuyển đổi các hợp đồng dầu vẫn được triển khai mỗi tháng và chúng không xuống đến mức thấp kỷ lục.

"Sẽ có nhiều công ty không sống sót qua thời kỳ suy thoái này", theo Ryan Fitzmaurice, chiến lược gia năng lượng tại Rabobank, nói. "Đây là một trong những điều tồi tệ nhất từng được ghi nhận."

"Căng thẳng chưa từng thấy" trong ngành dầu khí

Dấu hiệu căng thẳng rất nhiều trong ngành dầu.

Mảng năng lượng của S&P 500 đã mất hơn 40% giá trị trong năm nay – bất chấp thị trường chứng khoán nói chung phục hồi mạnh mẽ trong tháng qua.

Noble Energy, Halliburton, Marathon Oil Occidental đều đã mất hơn hai phần ba giá trị. Ngay cả ExxonMobil của Dow cũng giảm 38%.

Whiting Petroleum trở thành quân domino đầu tiên rơi xuống khi cựu ngôi sao dầu đá phiến đệ đơn theo Chương 11 luật bảo hộ phá sản của Mỹ ngày 2/4. Chắc chắn họ sẽ không phải là người cuối cùng.

Kịch bản giá dầu $20 của Rystad dự đoán hơn 70 tỷ USD nợ của các công ty dầu mỏ sẽ được tái tổ chức khi phá sản, tiếp theo là 177 tỷ USD vào năm 2021. Và đó chỉ là những công ty thăm dò và sản xuất, chưa phải phải ngành công nghiệp dịch vụ cung cấp công cụ và nhân lực cho các hãng khoan dầu.

Điểm chủ chốt sẽ là giá dầu rẻ mạt sẽ duy trì trong bao lâu. Giá phục hồi nhanh chóng có thể cho phép nhiều công ty dầu khí tránh phá sản.

Buddy Clark, đồng chủ tịch bộ phận năng lượng tại công ty luật Houston Haynes và Boone, cho biết công ty ông đang "cực kỳ bận rộn" với các vụ phá sản tiềm năng của các hãng dầu. Haynes và Boone đã buộc phải lấy luật sư từ các lĩnh vực khác để giải quyết vấn đề dầu mỏ.

"Tôi không nghĩ mình đã nhìn thấy bất cứ điều gì như thế trong đời. Đó là điều chưa từng có", ông Clark, người bắt đầu làm việc trong ngành từ năm 1982, nói.

Theo ông Clark, dù giá có giảm hơn nữa, sẽ vẫn chỉ có - "duy nhất" - 100 vụ phá sản dầu mỏ vào năm 2020.

"Thật khó để tin rằng 100 vụ phá sản là quan điểm lạc quan. Điều này chỉ cho thấy chúng ta đang ở đâu", ông Clark nói.

Thanh lý có thể sắp diễn ra

Có lẽ đã có nhiều vụ phá sản hơn nếu giá dầu không biến động mạnh. Theo ông Clark, các công ty đang gặp khó khăn trong việc đưa ra các kế hoạch tái cấu trúc vì không biết giá hàng hóa sẽ là bao nhiêu.

"Trớ trêu thay, giá thấp hơn đã làm chậm quá trình này," ông Clark nói. "Một số công ty có thể đã chuẩn bị đệ đơn phá sản nhưng họ cần quay lại bảng kế hoạch."

Triển vọng đen tối trong ngành dầu mỏ sẽ gây khó khăn cho những công ty muốn tái tổ chức theo các tiến trình của Chương 11 để có được sự hỗ trợ và tài chính cần thiết. Các chủ nợ thường đổi nợ để lấy cổ phần có thể không muốn khoản vốn đó.

Điều đó có nghĩa, không như đợt lao dốc năm 2014-2016, một số công ty dầu mỏ có thể hoàn toàn không thể sống sót.

"Chương 11 yêu cầu các bên tài trợ tài chính hỗ trợ bạn. Ta có thể thấy nhiều thêm các khoản thanh lý ở Chương 7", Reid Morrison, lãnh đạo năng lượng Hoa Kỳ tại PwC cho biết.

Kịch bản ác mộng có thể mang đến cho những đối thủ lớn nhất trong ngành cơ hội mua vào béo bở. Đó là bởi những công ty dầu khí đang gặp khó khăn, hoặc bị phá sản hoặc sắp phá sản, sẽ buộc phải bán tháo phần đất chính của mình - với giá cực thấp. Exxon và Chevron, những ông trùm của ngành dầu khí, có thể muốn mua lại.

"Những bên có bảng cân đối kế toán mạnh sẽ có thể tận dụng tình huống này", ông Morrison nói.

Tuy nhiên, ông lưu ý rằng các ông lớn sẽ "thận trọng trong việc khởi xuống việc mua lại" trong sáu tháng tới bởi họ phải bảo vệ cổ tức hấp dẫn của mình trước.

Những quân domino nào tiếp theo?

Giá dầu lao dốc dẫn đến trò chơi phỏng đoán những công ty nào tiếp theo sẽ phải phá sản. Những công ty dễ bị tổn thương nhất là những công ty chồng chất quá nhiều nợ nần, phải đối mặt với các kỳ nợ đáo hạn sắp tới và không thể tạo ra dòng tiền để thậm chí thanh toán lãi.

Ông Abramov của Rystad nói "không ai sẽ ngạc nhiên" nếu Chesapeake Energy và Oasis Oil bị buộc phải xem xét phá sản.

Chesapeake gần đây đã dừng thanh toán cổ tức trên cổ phiếu ưu đãi. Giá cổ phiếu của họ đã giảm xuống thấp đến mức họ chuyển sang gộp cổ phiếu 200 còn một để tuân thủ các yêu cầu chứng khoán.

Hãng khoan dầu đá phiến Oasis đã mất hơn 90% giá trị trong năm nay. Cổ phiếu của họ hiện giao dịch dưới 30 cents.

Mặc dù các hãng khoan dầu đá phiến Mỹ đã hồi phục từ giai đoạn giá dầu lao dốc 2014-2016, nhưng có lo ngại ngành công nghiệp đá phiến có thể chịu tác động vĩnh viễn.

Các nhà đầu tư đã mệt mỏi với lợi nhuận kinh khủng của ngành sau nhiều năm chi tiêu quá mức và cung vượt cầu. Và đó là trước khi giá dầu “đại lao dốc” năm 2020.