Vào thứ Ba, 18/7, Liên minh châu Âu và Nhật Bản vừa ký một thỏa thuận tự do thương mại khổng lồ cắt giảm hoặc loại bỏ thuế của gần như tất cả hàng hóa.

Thỏa thuận liên quan đến 600 triệu người và gần một phần ba kinh tế toàn cầu. Đây cũng là một chứng thực mạnh mẽ cho hệ thống thương mại toàn cầu đang chịu áp lực ngày càng tăng của chủ nghĩa bảo hộ.

Thỏa thuận sẽ dỡ bỏ thuế đối với hàng xuất khẩu châu Âu như pho mát và rượu vang. Các nhà sản xuất ô tô Nhật và công ty điện tử sẽ chịu ít rào cản hơn ở Liên minh châu Âu.

Việc tháo dỡ hàng rào thương mại tương phản hoàn toàn với cách thức của Tổng thống Donald Trump, người đã áp đặt thuế lên một loạt hàng hóa nước ngoài và còn đe dọa thêm nữa.

Donald Tusk, chủ tịch Hội đồng Châu Âu, xem thỏa thuận như “hiệp ước thương mại song phương lớn nhất từ trước đến nay.”

“Mối quan hệ giữa Liên minh châu Âu và Nhật Bản chưa từng mạnh như hơn thế này,” ông nói trong một tuyên bố. “Về địa lý, chúng ta cách xa nhau, nhưng lại gần hơn bao giờ hết về kinh tế và chính trị.”

Theo số liệu của EU, Nhật Bản và Liên Minh châu Âu giao dịch gần 129 tỷ euro (152 tỷ USD) hàng hóa trong năm qua.

Ông Ross Denton, đối tác của Baker McKenzie cho rằng thỏa thuận ký kết vào thứ Ba gửi đi “một dấu hiệu rất mạnh đến chính quyền Mỹ rằng EU và Nhật Bản, hai đối tác thương mại lớn của Hoa Kỳ, đều nhận thấy lợi ích của việc dỡ bỏ hàng rào thương mại cũng như giảm đi chứ không phải gia tăng thuế suất.”

Ủy viên thương mại EZU, bà Cecilia Malmström, tháng trước cho biết châu ÂU sẳn sàng hạ một số thuế suất và hợp tác với Hoa Kỳ. Nhưng chính quyền ông Trump “đã đóng chặt cửa” trước các cuộc thảo luận và sau đó áp thuế lên thép và nhôm châu Âu. Các khoản thuế của Mỹ đối với ô tô châu Âu có thể sẽ sớm theo sau.

Ông Trump cũng đưa Hoa Kỳ ra khỏi thỏa thuận Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương từ đầu nhiệm kỳ tổng thống, một thỏa thuận thương mại khác hạ thấp thuế và các hàng rào thương mại đối với 11 quốc gia tham gia còn lại.

Theo Tổ chức Thương mại Thế giới, các khoản thuế toàn cầu trung bình hiện gần các mức thấp kỷ lục. Các sản phẩm châu Âu hiện chịu một khoản thuế trung bình 1.6% khi đến Nhật Bản, trong khi sản phẩm Nhật chịu các khoản thuế 2.9% ở Liên minh châu Âu.

Dù vậy, Liên minh châu Âu cho rằng thuế khiến các công ty của họ phải chi hơn một tỷ euro (1.2 tỷ USD) mỗi năm.

Thỏa thuận thương mại dự kiến sẽ có hiệu lực trong năm 2019 sau khi được các nhà lập pháp hai bên phê duyệt.