Những cấm vận sắp tới của Tổng thống Donald Trump lên Iran làm điểm lớn nhất trong một loạt những bí ẩn thị trường dầu hiện đang phải đối mặt.

Dù các cấm vận lên mảng năng lượng của Iran sẽ có hiệu lực vào ngày 5/11, câu hỏi bao nhiêu thùng dầu Iran sẽ bị loại khỏi cuộc chơi vẫn tiếp tục treo lơ lửng.

Hàn Quốc, Nhật Bản, Hy Lạp và Pháp đều đã giảm lượng dầu mua từ Iran. Nhưng liệu Ấn Độ có được nội các Trump miễn trừ để tiếp tục mua dầu Iran không? Liệu Trung Quốc có tuân thủ các cấm vận của ông Trump khi đang trong cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ?

Và sau đó là Saudi Arabia, nước xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới. Không ai biết chính xác Saudi có được bao nhiêu hỏa lực để bù cho khoản thiết hụt dầu thô Iran.

“Đây chính là phần không chắc chắn lớn mà thị trường đang phải vật lộn: Người Saudi thật sự có thể sản xuất được bao nhiêu khi thời gian gấp gáp?” ông Michael Wittner, trưởng bộ phận nghiên cứu dầu toàn cầu tại Societe Generale viết cho các khách hàng trong tuần này.

Thậm chí nếu Saudi Arabia thật sự có thể sản xuất thêm thật nhiều dầu – một chữ ‘nếu’ thật lớn - vẫn còn những câu hỏi mới liệu vương quốc này có sẳn lòng làm thế không. Saudi Arabia đã đe dọa trả đũa bất kỳ lệnh cấm vận nào Hoa Kỳ có thể sẽ áp đặt lên nước này vì sự biến mất của nhà báo Jamal Khashogi của tờ Washington Post.

Dù Saudi Arabia khó có khả năng ngay lập tức cắt giảm sản xuất, vương quốc này cũng chẳng vội vàng gì đi hỗ trợ. Saudi Arabi có thể quyết định chậm rãi tăng sản lượng trong tương lai.

Và Hoa Kỳ cũng không có thể nhanh chóng bù cho những thùng dầu thiếu hụt từ Iran.

Đợt bùng nổ dầu đá phiến Mỹ đã chậm lại một ít trong những tháng gần đây vì các hạn chế cơ sở hạ tầng. Lòng chảo Permian phát triển quá nhanh đến nổi mỏ dầu đá phiến Tây Texas hiện đã không còn đường ống để đưa dầu thô đến các nhà máy lọc dầu. Những tắt nghẽn này dự kiến sẽ kéo dài đến tận quý hai năm 2019 khi các đường ống mới được đưa vào sử dụng.

Trong bối cảnh này, giá dầu thô đã tăng mạnh vào cuối mùa hè trước khi dịu xuống vào tuần trước khi thị trường chứng khoán Mỹ lao dốc. Giá dầu thô Mỹ giảm dưới $70/thùng vào thứ Tư lần đầu tiên trong bốn tuần.

Dầu Iran sẽ giảm bao nhiêu?

Yếu tố bí ẩn lớn nhất vẫn là Iran. Các nhà giao dịch dầu vẫn chờ chi tiết về những khoản miễn trừ nội các ông Trump có thể đưa ra sẽ cho phép các nước tiếp tục mua ít nhất một số dầu từ Iran.

Ông Trump có quan điểm cứng rắn đối với Iran. Ông John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump, trước đó đã nói mục tiêu là khiến lượng dầu xuất khẩu của Iran xuống còn bằng “không” trước tháng 11.

Mặt khác, ông Trump có thể chọn quan điểm trung dung trong nỗ lực ngăn giá dầu và xăng tăng mạnh trước các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Iran, nước sản xuất dầu lớn thứ năm thế giới, đã xuất khẩu khoảng 2.5 triệu thùng/ngày trong nửa đầu năm 2018. Tuy nhiên, các khách hàng của Iran bắt đầu giảm các đơn hàng sau khi ông Trump thông báo các cấm vận sẽ được tái áp đặt vào tháng Năm.

Xuất khẩu hàng ngày giảm còn 2.3 triệu thùng trong tháng Bảy và cuối cùng giảm còn khoảng 1.6 triệu thùng trong tháng Chín, theo các ước tính từ Societe Generale.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung khiến mọi thứ phức tạp

Nhìn chung, các chuyến hàng của Iran được biết đã giảm khoảng 900,000 thùng/ngày. Nhưng các nhà phân tích đều dự kiến con số này sẽ còn tăng khi đến hạn chót 4/11.

Witter gần đây đã nâng ước tính các khoản dầu Iran xuất khẩu giảm đi lên 1.7 triệu thùng.

“Cuối cùng, tác động có thể cao hơn, hoặc thấp hơn,” ông Witter viết. Dù vậy, những mối quan ngại về Iran cũng đủ để các nhà phân tích đẩy mục tiêu cho dầu Mỹ lên $77/thùng vào đầu năm 2019.

Đa phần sẽ phụ thuộc vào cách thức phản ứng của Trung Quốc và Ấn Độ, những khách hàng lớn nhất của Iran.

Trung Quốc có nhu cầu dầu thô cực lớn. Nước này là nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới. Và Bắc Kinh cùng Washington hiện đang kẹt trong một cuộc chiến thương mại không có dấu hiệu kết thúc.

“Quan điểm chính thức của Trung Quốc vẫn chưa được quyết định,” theo Bjornar Tonhaugen, người đứng đầu bộ phận thị trường dầu tại Rystad Energy.

Saudi Arabia có được bao nhiêu hỏa lực?

Ông Trump đã liên tục trách cứ OPEC vì giá dầu cao và thúc giục nhóm này bơm thêm dầu.

Nhưng OPEC có thể không đủ linh hoạt để đáp lại. Năng lực dự trữ của OPEC, mức sản xuất có thể nhanh chóng được đưa vào và duy trì lâu dài, hiện chỉ 1.4 triệu thùng, mức thấp nhất kể từ tháng 12/2016, theo Cục Thông tin Năng lượng Mỹ.

Năng lượng hầu hết đến từ Saudi Arabia, nhưng vương quốc này hiện đang sản xuất gần mức kỷ lục 10.5 triệu thùng/ngày, theo OPEC. Con số này đã tăng từ 9.9 triệu thùng trong quý một.

Saudi Arabia cho biết họ có thể tăng sản xuất lên khoảng 12 triệu thùng/ngày, nhưng điều này vẫn chưa được kiểm chứng, và việc tăng tốc như thế có thể mất thời gian.

“Chúng ta khó có thể tin Saudi có thể thật sự đẩy mạnh sản xuất trong 30 ngày tới một cách bền vững,” theo Michael Tran, giám đốc bộ phận chiến lược năng lượng toàn cầu tại RBC Capital.

Iraq, Nigeria và Libya đều tăng sản lượng trong những tháng gần đây. Nhưng những điểm nóng này đều rất dễ mất ổn định khiến sản lượng sụt giảm.

“Chúng tôi không cho rằng điều đó sẽ là lâu dài. Mọi thứ luôn đổ vỡ ở những nơi này,” ông Tran nói.

Tất cả những điều này càng làm gia tăng rủi ro khi nói đến các cấm vận chống Iran. Thị trường dầu hiện dường như không có chỗ cho sai lầm.