Quỹ Dự trữ Liên bang dường như đang gặp một cuộc khủng hoảng danh tính.

Cách đây không lâu, ngân hàng trung ương Hoa Kỳ chỉ được coi là cơ quan giám sát hệ thống tài chính của quốc gia cũng như đơn vị chịu trách nhiệm sử dụng các đòn bẩy chính sách khác nhau để kiểm soát lạm phát và giữ tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp.

Ngày nay, mọi thứ đã thay đổi.

Trong những tháng gần đây, Fed đã mở rộng trách nhiệm của mình với tư cách là cơ quan quản lý ngân hàng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Fed từng sử dụng quyền lực của mình đối với lãi suất để kiểm soát lạm phát và giữ chi phí đi vay ở mức thấp, giờ đây họ đang đảm nhận vai trò đảm bảo mức tăng việc làm được chia đều cho các nhóm thu nhập, chủng tộc và giới tính.

Nếu cho rằng điều này không giống như Fed thời cha mẹ bạn hoặc thậm chí vào thời cựu Chủ tịch huyền thoại Paul Volcker, bạn không đơn độc.

Phố Wall ngày càng chú ý đến việc ngân hàng trung ương tăng cường nhiệm vụ của mình và một số người không quá hài lòng về điều này.

 “Họ không nên tham gia vào những việc này ngay cả khi các chính trị gia tiến bộ muốn lôi kéo họ. Họ phải có dũng khí để nói ‘không,’” theo Christopher Whalen, một cựu binh của Fed, từng là cựu giám đốc ngân hàng đầu tư và hiện là người đứng đầu Whalen Global Advisory. “Từ năm 2008, họ đã đầu hàng trên rất nhiều mặt trận, tôi thậm chí không còn nhận ra tổ chức này nữa. Ngân hàng tôi từng làm việc đã không còn.”

Tất nhiên, năm 2008 là một năm bản lề đối với Fed.

Đó là năm trụ cột của Phố Wall, Lehman Brothers, sụp đổ, một phần của một loạt những biến động khủng khiếp khiến kinh tế Hoa Kỳ và toàn cầu rơi vào vòng xoáy tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái.

Để đưa nền kinh tế đứng vững trở lại, Chủ tịch Fed khi đó là Ben Bernanke, Bộ trưởng Tài chính khi đó là Hank Paulson và Chủ tịch Fed New York khi đó là Timothy Geithner đã đứng đầu “Ủy ban giải cứu thế giới”. Nhóm tập hợp một loạt các chương trình cuối cùng đã cứu nền kinh tế nhưng cũng đưa nước Mỹ vào một kỷ nguyên có ảnh hưởng chưa từng có đối với Fed.

Trong những năm qua, sự cộng sinh giữa Fed và Bộ Tài chính chỉ ngày càng được củng cố.

Người kế nhiệm của Bernanke, bà Janet Yellen, đã hợp tác chặt chẽ với Geithner. Người kế nhiệm bà Yellen và Chủ tịch hiện tại Jerome Powell có mối quan hệ chặt chẽ với cựu Bộ trưởng Tài chính của Tổng thống Donald Trump, Steve Mnuchin.

Hiện tại, các động lực thậm chí còn trở nên mạnh mẽ hơn. Powell và Yellen, những người đã làm việc cùng nhau tại Fed trong gần sáu năm, đang lần lượt điều hành Fed và Kho bạc.

Điều đó chưa từng xảy ra trước đây và khiến một số người trên Phố Wall lo lắng Fed có thể được giao nhiệm vụ thực thi chương trình kinh tế của Nhà Trắng.

Những hình ảnh phản chiếu

Fed từ lâu được coi là miễn nhiễm với các áp lực từ bên ngoài, tự do thay đổi lãi suất và thực hiện chính sách theo cách họ cho là phù hợp nhất, đứng ngoài những quan tâm chính trị. Điều đáng sợ là nhóm Powell-Yellen có thể thay đổi điều đó.

“Bạn có Bộ trưởng Tài chính đương nhiệm, người từng là sếp của chủ tịch Fed đương nhiệm cách đây không lâu. Rõ ràng ở đây có một mối quan hệ rất chặt chẽ,” theo Jim Paulsen, trưởng chiến lược gia đầu tư tại Leuthold Group. “Họ vẫn đang sát bước cùng nhau. Họ tán thành những triết lý rất giống nhau vượt ra ngoài truyền thống."

Thật vậy, không có nhiều khác biệt trong quan điểm của ông Powell và bà Yellen về hầu hết các vấn đề trong vai trò tương ứng của họ.

Ông Powell đã cam kết giữ lãi suất ở mức thấp cho đến khi nền kinh tế tiến xa hơn trên con đường phục hồi, và bà Yellen nhận xét về vai trò then chốt của lãi suất thấp để chính quyền Biden có thể cấp hàng nghìn tỷ USD cho những chi tiêu họ muốn. Bà Yellen là người ủng hộ hàng đầu cho chính sách tài khóa mạnh mẽ đó và ông Powell đã nói có những vấn đề kinh tế mà lãi suất thấp và việc in tiền không thể giải quyết.

Nhưng chính quan điểm của họ về các vấn đề xã hội đã thu hút nhiều sự chú ý tiêu cực.

Trong nhiều tháng qua, Fed nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc lập kế hoạch của các ngân hàng đối với các sự kiện liên quan đến biến đổi khí hậu. Người ủng hộ hàng đầu của ngân hàng trung ương cho sự nghiệp đó là Thống đốc Lael Brainard, một đồng minh thân thiết của bà Yellen khi họ cùng làm việc ở Fed.

Cùng với đó, bà Yellen đã thẳng thắn về tầm quan trọng của việc chia đều các lợi ích kinh tế trong thời điểm những người có thu nhập thấp nhất phải chịu đựng điều tồi tệ nhất trong những đợt phong tỏa vì đại dịch. Đồng thời, vào tháng Tám năm ngoái, Fed đã thay đổi tuyên bố sứ mệnh của mình rằng họ không còn chỉ tập trung vào tối đa hóa việc làm nữa mà hiện có một “mục tiêu bao trùm và mở rộng” nhằm giải quyết sự chênh lệch về cách phân bổ lợi nhuận.

“Tối thiểu bạn chắc chắn nhận thấy một số điều rất khác so với cách chúng tôi điều hành mọi thứ trong quá khứ và nó rất tập trung vào sự độc lập trong Fed trước những ảnh hưởng chính trị,” ông Paulsen của Leuthold nói.

“Sự tách rời nghiêm trọng nhất so với quá khứ là việc Quỹ Dự trữ Liên bang đã thông qua nhiều điều tôi nghĩ rằng nhiều người sẽ xem là các mục tiêu chính trị hoặc một chương trình nghị sự chính trị của chính quyền hiện tại. Họ đột nhiên vượt xa ngưỡng cản vĩ mô đối với nền kinh tế chu kỳ để thực hiện chính sách theo định hướng vi mô rất nhiều.”

"Đó là công việc của họ"

Trong các thảo luận công khai về việc liên quan đến khí hậu, các quan chức Fed nhấn mạnh họ không cố gắng đưa ra một tuyên bố chính trị, mà cho rằng các ngân hàng nên có kế hoạch xử lý căng thẳng tài chính nếu các sự kiện có liên quan đến thời tiết không lường trước xảy ra.

Theo Bill English, cựu giám đốc Bộ phận Tiền tệ của Fed và là thư ký của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang, cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ cho Fed, đây là một lập trường hoàn toàn hợp lý.

“Đây dường như chính xác là những gì Fed và các cơ quan quản lý khác nên suy nghĩ và tập trung vào, đảm bảo các cơ quan họ quản lý tập trung và có biện pháp quản lý rủi ro phù hợp,” ông English nói. “Điều đó không thú vị lắm, đó là công việc của họ.”

Tuy nhiên, ông English cho biết ông nhìn chung lo ngại về vị trí của Fed khi khoản nợ chính phủ liên bang trị giá 28.3 nghìn tỷ USD vẫn đang tăng ngày càng trở nên đắt đỏ hơn.

English, hiện là giáo sư tài chính tại Trường Quản lý Yale, cho biết: “Tôi khá lo lắng rằng khi đến thời điểm thắt chặt chính sách tiền tệ, và điều đó sẽ đến, có thể có áp lực chính trị.”

“Tôi không chắc nó sẽ đến từ Janet Yellen. Bà ấy biết những quy tắc của sự tương tác này hơn bất kỳ ai. Nhưng cũng có thể có áp lực chính trị buộc Fed không tăng lãi suất và không giảm quy mô bảng cân đối kế toán .”

Bản thân ông Powell đã quen với áp lực chính trị.

Trong năm 2018 và 2019 Trump đã liên tục bắt nạt ông và các quan chức Fed khác khi họ tăng lãi suất, đi xa đến mức gọi họ là “những kẻ đần độn” và làm dấy lên lo ngại Tổng thống có thể sa thải ông Powell trước khi nhiệm kỳ chủ tịch Fed của ông kết thúc năm 2022.

Ông Powell liên tục chống lại các luận điệu của Trump, dù Fed cuối cùng đã bắt đầu giảm lãi suất sau khi kinh tế tăng trưởng chậm lại vào cuối năm 2018. Khi Fed tuyên bố khoản giảm lãi suất đầu tiên trong gần 11 năm vào tháng 7/2019, ông Powell nhấn mạnh: “Chúng tôi không bao giờ tính đến các cân nhắc chính trị. Điều đó không có chỗ trong các cuộc thảo luận của chúng tôi. Chúng tôi cũng không thực hiện chính sách tiền tệ để chứng minh sự độc lập của mình."

Ông Paulsen lo lắng liệu điều đó có xảy ra trong hoàn cảnh hiện tại hay không, khi áp lực từ Tổng thống Joe Biden có thể không “thô bỉ và thô lỗ đến vậy” nhưng vẫn đáng sợ.

Ông Paulsen nói: “Ông Powell thường được báo trước để chịu được áp lực từ ông Trump. Bây giờ ta có thể nói điều tương tự không?"

Câu chuyện về hai nhà lãnh đạo

Tuy nhiên, ông Powell và bà Yellen nên đứng chung một chiến tuyến để chống lại những lo ngại rằng họ có một mối quan hệ quá khập khiễng, theo cựu Phó Chủ tịch Fed Alan Blinder. Điều thú vị là, bà Yellen đã để phạm một sai lầm khi đề xuất vài tuần trước rằng tỷ giá có thể phải tăng để kiểm soát lạm phát, bà đã nhanh chóng rút lại những nhận xét.

Blinder nói: “Thật khó để tưởng tượng, một Bộ trưởng Bộ Tài chính nào có khả năng tôn trọng tính độc lập của Fed hơn Janet Yellen, người cách đây không lâu đã ngồi ở vị trí đó. Mặt khác, ta có Jay Powell. Bản chất của ông không phải là cố gắng để mở rộng đế chế của mình một cách mạnh mẽ. Ông ấy hiểu rất rõ Fed có mức độ độc lập và quyền lực rất mạnh, nhưng trong phạm vi hẹp.”

Bất kể sự tôn trọng mà bà Yellen và ông Powell có được trong các mối quan hệ, điều đó không ngăn được các nhà phê bình.

Thượng nghị sĩ Patrick Toomey, R-Pa., đã dùng một phiên điều trần của ủy ban ngân hàng để tấn công Randal Quarles, phó chủ tịch Fed phụ trách giám sát, với các câu hỏi về việc lấn sang các vấn đề xã hội.

Trích các tài liệu thông tin từ một số hoạt động khu vực của Fed, Toomey đặt câu hỏi liệu họ có phải đang “vận động giả danh là nghiên cứu” hay không và tự hỏi liệu “việc vận động đó có làm tổn hại đến uy tín và sự tín nhiệm của Fed với tư cách là một thực thể độc lập và phi đảng phái hay không.”

Tương tự, Thượng nghị sĩ Bill Hagerty, R-Tenn., cho biết ông lo ngại về “sứ mệnh tiềm năng khi lấn vào việc điều chỉnh các chính sách xã hội” ở ngân hàng trung ương.

Ông Quarles cho rằng tập trung vào biến đổi khí hậu đặc biệt nghiêng về lập kế hoạch thiên tai hơn là tuân theo một hệ tư tưởng chính trị. Ông nói thêm nghiên cứu của Fed "không nên vượt quá giới hạn chuyển thành vận động, mà nên là phân tích."

Nhưng các quan ngại vẫn còn đó.

Rốt cuộc, Fed đã tham gia Mạng lưới Xanh hóa Hệ thống Tài chính, một nhóm các ngân hàng trung ương toàn cầu nhằm giải quyết tác động của khí hậu đến tài chính, cho thấy những nỗ lực này có thể đạt được hiệu quả sâu rộng.

“Tôi thực sự lo lắng về những gì đang xảy ra bên trong Tòa nhà Eccles [nơi Fed đặt trụ sở chính]. Điều đáng chú ý là tầm ảnh hưởng của các nhà khoa học và chính trị gia đã tiến vào ngân hàng trung tâm,” theo Danielle DiMartino Booth, người đứng đầu Quill Intelligence và là cựu trợ lý của cựu Chủ tịch Fed Dallas, Richard Fisher. "Có vẻ như các quan chức Fed đang khua môi múa mép."

DiMartino nói thêm các chính sách của Fed, ngay cả liên quan đến việc làm, đều có giới hạn "và ông Powell biết điều đó."

Điều đó không có nghĩa Fed không có quyền giải quyết sự chênh lệch chủng tộc trong nền kinh tế hoặc đảm bảo các ngân hàng luôn sẵn sàng cho những thời điểm căng thẳng, bao gồm cả khí hậu. Nhưng họ phải biết nhiệm vụ của mình kết thúc ở đâu, theo George Selgin, thành viên cấp cao và là giám đốc của Trung Tâm Thay Thế Tài Chính và Tiền Tệ của Viện Cato.

Selgin nói: “Không phải lúc nào cũng dễ dàng phân biệt được ranh giới ở đâu. Đây là điều rất khó khăn với Fed, và tôi nghĩ rằng bầu không khí lúc này đã trở nên tồi tệ hơn. Tôi chỉ không thấy Fed sẽ sẵn sàng vẽ ra ranh giới."