Hoạt động kinh tế Nam Phi phục hồi nhanh hơn dự kiến trong những tháng gần đây và đồng rand là đồng tiền thị trường mới nổi hoạt động mạnh nhất trong năm nay, nhưng quốc gia này đang chạy đua để triển khai vaccine Covid-19 khi làn sóng thứ ba xuất hiện.

Trong Đánh giá Ổn định Tài chính, Ngân hàng Dự trữ Nam Phi cho biết nền kinh tế đang tiếp tục phục hồi sau cuộc suy thoái năm 2020 khi tổng sản phẩm quốc nội giảm đến 7%, mức giảm mạnh nhất trong hơn một thế kỷ.

“Việc công bố dữ liệu tích cực, hoạt động kinh tế toàn cầu đi lên, thương mại quốc tế sôi động, giá hàng hóa tăng và việc di chuyển được cải thiện” đã khiến NKC African Economics nâng dự báo GDP quý một lên 1.4% theo quý, tăng so với dự báo giảm 3.3% trước đó. Các nhà phân tích của NKC hiện kỳ vọng GDP sẽ tăng 3.1% trong năm 2021.

Lĩnh vực công nghiệp, đặc biệt là khai khoáng và sản xuất, đã thể hiện tốc độ tăng trưởng tích cực do nhu cầu toàn cầu tăng và giá hàng hóa cao.

“Dữ liệu Google Mobility, đã được chứng minh là một chỉ báo tốt về hoạt động kinh tế, đã cải thiện ở mức tốt nhất kể từ khi xảy ra cú shock virus corona,” nhà kinh tế cấp cao của NKC, Pieter du Preez, nhấn mạnh trong một ghi chú hôm thứ Tư.

Nguy cơ làn sóng thứ ba

Các cơ quan xếp hạng lớn đều đã khẳng định lại xếp hạng của họ cho Nam Phi trong tuần qua, nhưng Fitch lưu ý dù các tài khoản tài chính tăng bất ngờ trong cả quý 4/2020 và quý 1/2021, quốc gia này vẫn đối mặt với “những rủi ro đáng kể về bình ổn nợ.”

S&P cũng nhấn mạnh những phàn nàn về cơ cấu, thiếu cải cách kinh tế và tình trạng tiêm chủng chậm chạp là những cản trở đối với tiềm năng tăng trưởng trung hạn.

Bất chấp những bất ngờ tích cực cho đến nay, SARB cảnh báo triển vọng vẫn phụ thuộc nhiều vào tốc độ triển khai vaccine và khả năng virus tái bùng phát, cho thấy đại dịch có thể kéo dài đến năm 2022.

Cho đến nay, Nam Phi đã ghi nhận tổng cộng hơn 1.6 triệu ca nhiễm Covid và hơn 56,000 trường hợp tử vong, theo dữ liệu do Đại học Johns Hopkins tổng hợp.

Hiện tại, số ca nhiễm trung bình hàng ngày luân phiên trong bảy ngày của Nam Phi đang tăng lên, từ trung bình khoảng 780 ca hồi đầu tháng Tư lên hơn 3,700 ca vào cuối tuần trước.

Do sức nặng từ tác động của đợt bùng phát trước đó đối với hoạt động kinh tế, chính phủ Nam Phi dường như miễn cưỡng áp dụng lại những hạn chế nghiêm ngặt, dù Tổng thống Cyril Ramaphosa đã gặp nhóm đặc nhiệm về virus corona trong tuần này để thảo luận về các chiến lược khả thi.

Nam Phi đã bắt đầu hướng tới mục tiêu tiêm chủng cho 5 triệu người cao tuổi đến cuối tháng Sáu và 67% trong số 60 triệu dân đến tháng Hai. Nước này đã mua 30 triệu liều vaccine Pfizer-BioNTech và đặt hàng 31 triệu liều vaccine của Johnson & Johnson, cả hai đều đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại các biến thể nổi trội đang hoành hành ở Nam Phi.

Ngân hàng trung ương cũng lưu ý những rủi ro từ việc điều kiện tài chính toàn cầu thay đổi đột ngột và “mức nợ công cao và đang gia tăng” ở Nam Phi. 

du Preez của NKC cho rằng đợt sóng Covid-19 thứ ba sắp xảy ra sẽ làm gián đoạn quá trình phục hồi kinh tế. Trong khi đó, chính phủ đang bị lôi kéo vào các cuộc đàm phán kéo dài với các công đoàn về cam kết đóng băng tiền lương của khu vực công, điều ông du Preez cho là tiêu cực đối với triển vọng kinh tế.

“Kho bạc Quốc gia sẽ bị buộc phải định hướng lại chi tiêu hoặc chi tiêu quá mức khi thâm hụt tài khóa vốn đã lớn.”

“Định hướng lại chi tiêu sẽ dẫn đến việc giảm cấp vốn cho những lĩnh vực cực kỳ quan trọng trong nền kinh tế hoặc giảm những nâng cấp cơ sở hạ tầng rất cần thiết.”

Do đó, Bộ Tài chính tự nhận thấy mình đang trong tình thế “tiến thoái lưỡng nan”, ông du Preez nói thêm, vì bội chi có thể phát đi tín hiệu rằng các nhà chức trách không nghiêm túc trong việc củng cố tài khóa.

Đồng rand

Bất kỳ dấu hiệu nào tỏ ra phai nhạt đối với động lực thắt lưng buộc bụng này sẽ gây áp lực lên đồng rand, nhà kinh tế cao cấp về thị trường mới nổi của Capital Economics, Jason Tuvey, nhấn mạnh trong một ghi chú gần đây.

Đồng rand tăng mạnh nhờ giá kim loại cao hơn và giao dịch ở mức khoảng 13,76 so với đồng dollar vào sáng thứ Hai.

Tuy nhiên, các nhà phân tích của Capital Economics cho biết trong một lưu ý hôm thứ Năm rằng “biểu hiện vượt trội của đồng rand khó có thể kéo dài vì chúng tôi dự kiến giá hầu hết hàng hóa sẽ giảm trở lại và lợi suất dài hạn của Mỹ sẽ lại bắt đầu tăng, gây áp lực mới lên tiền tệ của các thị trường mới nổi.”

“Ngoài ra, chúng tôi cho rằng SARB sẽ không thắt chặt chính sách nhanh như các nhà đầu tư hiện đang bán tháo, và những quan ngại về tình hình tài khóa của Nam Phi cuối cùng sẽ trở lại.”

Capital Economics dự đoán đồng rand sẽ giảm xuống còn khoảng 15.5 so với đồng dollar đến cuối năm nay.