Trong vài tuần tới, tiêu thụ dầu toàn cầu sẽ đạt triệu thùng/ngày – hơn gấp hai lần 50 năm trước – và không có dấu hiệu sẽ đi xuống.

Dù vô số bằng chứng về tình trạng biến đổi khí hậu do carbon và hàng tỷ dollar hỗ trợ cho các công nghệ thay thế như năng lượng gió và mặt trời, khó mà thay được dầu trong thế giới hiện đại khi nhu cầu vẫn cứ tăng đến 1.5% mỗi năm.

Khi nào nhu cầu dầu đạt đỉnh không được thống nhất, nhưng rõ ràng điều này phụ thuộc rất nhiều vào cách thức phản ứng của các chính phủ trước các cảnh báo toàn cầu. Đây chính là quan điểm của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), tư vấn cho các nền kinh tế Phương Tây và chính sách năng lượng.

Theo Bassam Fattouh và Anupama Sen tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, cuộc tranh luận về đỉnh điểm nhu cầu “biểu thị sự chuyển đổi trong nhận thức từ khan hiếm sang dồi dào,” thay đổi hành vi của tất cả các bên trong thị trường dầu thế giới, trong đó có các nhà xuất khẩu.

“Tiến thêm một bước với lập luận ‘đỉnh nhu cầu’, người ta thường nghĩ thế giới chuẩn bị có một sự chuyển đổi năng lượng nữa, trong đó các năng lượng truyền thống như dầu cuối cùng sẽ nhường chỗ cho những nguồn năng lượng với hàm lượng carbon thấp.”

Tổng thư ký OPEC, ông Mohammad Barkindo phát biểu tại một hội nghị ở Nam Phi ngày 5/9 rằng tiêu thụ của thế giới sẽ đạt 100 triệu thùng/ngày trong năm nay, nhanh hơn bất kỳ ai từng dự đoán.

Với cơ sở hạ tầng toàn cầu phức tạp dành cho khai thác, tinh chế và sản xuất, dầu tạo một nguồn năng lượng mạnh mẽ đến nổi nó là vô giá cho một số hình thức vận chuyển như máy bay.

Trong số gần 100 triệu thùng dầu được tiêu thụ mỗi ngày, hơn 60 triệu thùng dành cho vận chuyển và các hệ thống nhiên liệu thay thế như các xe điện dùng pin vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ.

Nhu cầu năng lượng sơ bộ

Đa phần số dầu còn lại được ngành hóa dầu dùng sản xuất nhựa, vốn có khá ít nguyên liệu thay thế.

Bất chấp áp lực từ chính phủ hạn chế sử dụng các sản phẩm hydrocarbon như dầu, xăng và than đang tăng, không nhiều nhà phân tích tin rằng nhu cầu dầu sẽ giảm đi trong thập kỷ tới.

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu có thể khiến nhu cầu dầu đạt đỉnh năm 2020

Nếu các chính sách hỗn hợp hiện tại vẫn tiếp tục, IEA dự kiến nhu cầu dầu thế giới sẽ tăng ít nhất trong 20 năm nữa, tiến đến 125 triệu thùng/ngày vào khoảng giữa thế kỷ này.

Theo IEA, nhu cầu dầu đáng lý đã tăng chậm hơn nếu các chính phủ tiến hành giảm sử dụng các nhiên liệu từ carbon, chuyển các kế hoạch đã được tuyên bố thành hành động.

Tuy nhiên, IEA cảnh báo các chính phủ rằng những kế hoạch hiện tại khó có khả năng giảm đáng kể lượng khí thải carbon và chỉ một sự thay đổi hoàn toàn trong sử dụng năng lượng mới khiến nhu cầu dầu đi xuống.

Vấn đề đối với những nước IEA khuyến cáo là họ không còn chịu trách nhiệm chính cho việc tiêu thụ dầu gia tăng.

Trong khi nhu cầu dầu ở những nền kinh tế lớn, tiên tiến đã dừng lại, tiêu thụ lại tăng nhanh ở những nước bên ngoài Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD).

Nhu cầu dầu từ những nước không thuộc OECD tăng gần gấp đôi trong hai thập kỷ qua khi nhiều ngành công nghiệp mới phát triển ở những quốc gia trên khắp châu Á, Trung và Nam Mỹ, và cả châu Phi.

Cơn khát dầu thô của các thị trường mới nổi

Đơn vị nghiên cứu tại China National Petroleum Corp dự đoán nhu cầu dầu của Trung Quốc sẽ lên đến khoảng 13.8 triệu thùng/ngày vào năm 2030.

Một số nhà phân tích lập luận nhu cầu dầu có thể đi xuống nhanh hơn nếu phương tiện đi lại hiệu quả hơn, xe điện thâm nhập vào thị trường nhiều hơn kết hợp với tăng trưởng kinh tế thấp hơn và giá nhiên liệu cao hơn.

Đầu tư vào năng lượng mặt trời đang tăng nhanh chóng và ngay cả Saudi Arabia, nước lãnh đạo Tổ Chức Các Nước Xuất Khẩu Dầu, cũng đang ủng hộ cho ngành này, với dự án năng lượng mặt trời lớn nhất thế giới.

Goldman Sachs cho rằng nhu cầu dầu có thể đạt đỉnh trước năm 2024 với một số tình huống, nhưng các nền kinh tế kém phát triển hơn chậm áp dụng công nghệ mới có thể trì hoãn sự thay đổi.

Hãng tư vấn Wood Mackenzie lại trung dung, với dự kiến nhu cầu vận chuyển sẽ không tăng không giảm từ năm 2030 và tổng sử dụng sẽ đạt đỉnh trong năm 2036. Trưởng kinh tế của hãng, ông Ed Rawlt cho rằng nhu cầu dầu sắp giảm, bất kể điều gì xảy ra.

“Các dấu hiệu nhu cầu dầu đạt đỉnh đã hiện hữu trong tương lai. Câu hỏi là khi nào, chứ không phải nếu.”