Ngành công nghiệp bán dẫn thật không thể nghỉ ngơi.

Sau khi vật lộn với nguồn cung nhiên liệu tắc nghẽn do đại dịch, các nhà sản xuất chip sắp phải đối mặt với một vấn đề đau đầu mới: Nga, một trong những nhà cung ứng khí được sử dụng để sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới, đã bắt đầu hạn chế xuất khẩu.

Moscow đã bắt đầu hạn chế xuất khẩu khí trơ, hay khí "quý", gồm neon, argon và heli sang những quốc gia "không thân thiện" vào cuối tháng Năm, theo một báo cáo của hãng thông tấn nhà nước Nga TASS.

Cả ba loại khí này đều được dùng để sản xuất các chip điện tử nhỏ có trong một loạt các sản phẩm tiêu dùng, từ điện thoại thông minh đến máy giặt cho đến ô tô, và đã bị thiếu hụt nghiêm trọng trong nhiều tháng.

Đây là một trong những biện pháp cứu cánh mới nhất của Tổng thống Vladimir Putin nhằm chống lại các quốc gia đã áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt đối với Moscow. Trước chiến tranh, Nga và Ukraine chiếm khoảng 30% nguồn cung khí neon cho ngành công nghiệp chip, theo hãng tư vấn Bain & Company.

Các giới hạn xuất khẩu được đưa ra ngay khi ngành bán dẫn và các khách hàng của họ bắt đầu thoát khỏi tình trạng tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng nguồn cung. Theo LMC Automotive, năm ngoái, các nhà sản xuất ô tô sản xuất không đến 10 triệu xe do thiếu chip, nhưng nguồn cung dự kiến sẽ cải thiện trong nửa cuối năm nay.

“Rõ ràng điều chúng ta không cần là một vấn đề  khác với nguồn cung chip có thể ảnh hưởng và ngăn chặn sự phục hồi,” theo Justin Cox, giám đốc sản xuất toàn cầu của hãng tư vấn ô tô.

Ông cho rằng giới hạn xuất khẩu khí neon "đáng lo ngại", nhưng không khiến các nhà sản xuất chip ngạc nhiên. Ông nói: Sau khi Nga sáp nhập Crimea từ Ukraine cách đây tám năm, ngành này đã chuẩn bị cho những gián đoạn nguồn cung từ khu vực này.

Các nhà sản xuất chip đã chuẩn bị

Khí neon đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất chất bán dẫn, trong một quá trình được gọi là in thạch bản. Khí kiểm soát bước sóng ánh sáng do tia laser tạo ra khi nó khắc các mẫu lên các tấm silicon tạo nên con chip.

Trước chiến tranh, Nga thu khí neon thô như một sản phẩm phụ trong các xưởng luyện thép, sau đó gửi đến Ukraine để tinh chế. Hai quốc gia này đã trở thành những nhà sản xuất khí quý hàng đầu từ thời Liên Xô, khi siêu cường này dùng chúng để xây dựng công nghệ quân sự và vũ trụ, theo Jonas Sundqvist, nhà phân tích công nghệ cấp cao tại Techcet, một công ty nghiên cứu thị trường.

Cuộc xung đột đã gây ra thiệt hại lâu dài cho năng lực sản xuất. Giao tranh ác liệt tại một số thành phố của Ukraine, trong đó có Mariupol và Odessa, hai thành phố cảng quan trọng chiến lược, đã phá hủy các địa điểm công nghiệp và khiến việc xuất khẩu hàng hóa từ khu vực này vô cùng khó khăn.

“Bây giờ chúng ta mất vĩnh viễn khả năng tinh chế ở Mariupol và Odessa,” ông Sundqvist nói.

Nhưng các nhà sản xuất chất bán dẫn đã và đang giảm sự phụ thuộc vào khu vực kể từ khi Nga xâm lược Crimea năm 2014.

Peter Hanbury, một đối tác tại mảng sản xuất của Bain & Company cho châu Mỹ, cho biết các nhà sản xuất chip đã tăng gấp đôi các nỗ lực sau cuộc xâm lược hồi tháng Hai.

Ông Hanbury cho biết sự phụ thuộc của ngành vào Ukraine và Nga đối với khí neon từng "rất cao", từ 80% đến 90%. Nhưng kể từ năm 2014, các nhà sản xuất chip đã giảm con số đó xuống dưới 1/3.

Ông nói thêm: “Ngành đã nhận thấy rủi ro liên quan đến khu vực này và bắt đầu về cơ bản tìm các nguồn mới, phát triển các quốc gia mới và các nhà cung cấp cụ thể.”

Giá tăng

Vẫn còn quá sớm để biết các hạn chế xuất khẩu của Nga sẽ tác động như thế nào đến các nhà sản xuất chất bán dẫn.

Cho đến nay, cuộc chiến ở Ukraine vẫn chưa làm giảm sản lượng chip, ông Hanbury nói.

"Tôi không nghĩ rằng chúng ta sẽ nhận thấy tác động trong ít nhất một vài tháng ... Tôi nghĩ tác động chúng ta thấy có thể sẽ ở mức tối thiểu," ông nói.

Tuy nhiên, ngay cả khi các nhà sản xuất chip có thể thay thế nguồn cung bị mất từ khu vực, họ có khả năng phải trả nhiều hơn cho các loại khí quan trọng.

Theo ông Sundqvist, rất khó để theo dõi giá khí neon và các loại khí khác, vì hầu hết được giao dịch theo các hợp đồng tư nhân dài hạn. Nhưng Techcet ước tính giá hợp đồng khí neon đã tăng gấp năm lần kể từ cuộc xâm lược vào đầu năm nay và sẽ vẫn ở các mức cao đó trong thời gian tới.

“Giới hạn xuất khẩu của Nga chắc chắn sẽ có tác động đến bất kỳ hợp đồng mới nào.”

Ông nói thêm, Hàn Quốc, quê hương của nhà sản xuất chip khổng lồ Samsung (SSNLF), sẽ cảm thấy khó khăn trước tiên, bởi vì nước này phụ thuộc vào nhập khẩu khí quý và - không như Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Âu – Hàn Quốc thiếu các công ty khí lớn có thể tăng cường sản xuất.

Năm ngoái Samsung đã vượt qua Intel trở thành nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất tính theo doanh thu, theo dữ liệu do Counterpoint Research tổng hợp.

Micron Technology (MU), một trong những nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, cho biết họ nhận thấy giá khí quý tăng, nhưng họ có "đủ nguồn cung cho vài tháng tới" và dự kiến sẽ không giảm sản lượng trong ngắn hạn.

“Chúng tôi đang thực hiện các bước để đảm bảo nguồn cung bổ sung trong thời gian dài hơn,” người phát ngôn của công ty cho biết.

Trung Quốc có thể được hưởng lợi

Các quốc gia hiện đang chạy đua để nâng cao năng lực sản xuất chip sau hai năm khiến họ phải đối mặt với biến động của các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Intel đã đề nghị giúp chính phủ Hoa Kỳ với các kế hoạch của mình, và đầu năm nay tuyên bố sẽ đầu tư 20 tỷ USD vào hai nhà máy mới. Năm ngoái, Samsung cũng cam kết xây dựng một cơ sở trị giá 17 tỷ USD ở Texas.

Sản xuất chip nhiều hơn có thể sẽ dẫn đến nhu cầu đối với khí quý cao hơn.

Với việc Nga đe dọa giảm xuất khẩu, Trung Quốc có thể là nước hưởng lợi lớn. Theo ông Sundqvist nước này có năng lực sản xuất "lớn nhất, mới nhất."

Từ năm 2015, Trung Quốc đã đầu tư vào ngành bán dẫn của riêng mình, đầu tư cả vào thiết bị cần thiết để tách khí quý khỏi các sản phẩm công nghiệp khác. Trung Quốc hiện là nước xuất khẩu ròng các loại khí này và tuyên bố sẽ tự chủ.

Nhu cầu của thế giới đối với khí quý sẽ tập trung vào Trung Quốc và nước sẽ "nhận được giá tốt cho sản phẩm của mình."