Một cuộc chiến kéo dài có thể đưa giá cả lên trên mức cao nhất mọi thời đại, thêm vào với lạm phát và khủng hoảng chi phí sinh hoạt

Một lệnh cấm vận của phương Tây đối với dầu và khí đốt của Nga không còn là điều không tưởng sau khi ngoại trưởng Mỹ, Antony Blinken, tiết lộ ý tưởng này đang thu hút sự chú ý trong Nhà Trắng và là chủ đề "thảo luận rất tích cực" với các đồng minh.

Phản ứng rất kịch tính, giá dầu thô Brent chạm các mức cao chưa từng thấy kể từ năm 2008, trong khi giá khí đốt tăng lên các mức cao nhất mọi thời đại.

Sự phản đối từ thủ tướng mới của Đức, ông Olaf Scholz, không có gì ngạc nhiên khi quốc gia của ông phụ thuộc nhiều vào dầu khí Nga. Ông nói: “Việc cung cấp năng lượng cho châu Âu để đốt nóng, di chuyển, cung cấp điện và công nghiệp không thể được đảm bảo bằng bất kỳ cách nào khác vào lúc này.”

Trong khi đó, tiền của người tiêu dùng đang tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine. Chỉ riêng việc mua dầu của EU đã đưa 285 triệu USD vào túi Nga mỗi ngày, theo cơ quan phi chính phủ Transport Environment có trụ sở tại Brussels. Vậy một lệnh cấm thực tế như thế nào và giá có thể tăng cao đến đâu?

Dầu khí của Nga quan trọng như thế nào?

Có tới 40% khí đốt của châu Âu đến từ Nga, một sự phụ thuộc đã được chú trọng nhiều trong những tháng mùa đông lạnh giá. Khi những ngày ấm hơn đến và nhu cầu ngay lập tức về khí đốt giảm đi, cần nhớ rằng bức tranh cũng không khác đi đối với dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ khác. Mỗi ngày khoảng 5 triệu thùng dầu chảy ra khỏi Nga, nước xuất khẩu lớn thứ hai thế giới sau Saudi Arabia.

Khoảng một nửa xuất sang EU, vốn phụ thuộc vào Nga với 27% kim ngạch nhập khẩu và khoảng 15% tổng tiêu thụ. Vương quốc Anh ít phụ thuộc hơn, nhập khẩu 4.7 triệu tấn dầu của Nga trong năm 2021, chỉ dưới 100,000 thùng/ngày, chưa đến 10% lượng tiêu thụ.

Tuy nhiên, cũng như khí đốt, Vương quốc Anh không thể thoát khỏi tác động của giá cả thị trường toàn cầu đối với hàng hóa, sẽ dẫn đến chi phí cao hơn nhiều đối với người dân bình thường.

Có thể thay thế được không?

Việc giải quyết bài toán hóc búa về khí đốt khá khó khăn, vốn liên quan đến sự kết hợp của việc tăng sản lượng từ nơi khác, giảm nhu cầu, mua thêm khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và đẩy mạnh năng lượng tái tạo và hạt nhân.

Đưa dầu vào chỉ thêm đau đầu. “Các nhà sản xuất khác không thể đáp ứng một gián đoạn trên quy mô lớn như thế, ít nhất là không phải trong tương lai gần,” theo Ole Hansen của Ngân hàng Saxo.

Một phương án đang được thảo luận là Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Iran và Venezuela. Theo Sophie Udubasceanu, chuyên gia dầu thô toàn cầu tại ICIS: “Iran có thể đưa thêm khoảng 1.3 triệu thùng/ngày dầu vào thị trường.” Nhưng bà cảnh báo đóng góp từ Venezuela phụ thuộc vào việc nước này giải quyết được các vấn đề sản lượng đã kéo dài dai dẳng.

Dự trữ riêng của Mỹ mang lại một ít hy vọng. Mỹ đã xuất khẩu 3.45 triệu thùng/ngày trong tháng 12 năm ngoái và có thể tăng con số đó. Không điều gì trong số này có thể xảy ra nhanh chóng. “Việc nâng sản lượng từ các nhà sản xuất này sẽ mất vài tháng đối với Iran, vài quý đối với Mỹ và nhiều năm đối với Venezuela,” ông Hansen nói.

Một con đường khác là thuyết phục Opec, tập đoàn các quốc gia sản xuất dầu mỏ như Saudi Arabia, nới lỏng vòi bơm. Tuy nhiên, chỉ trong tuần trước, khi cuộc xâm lược Ukraine diễn ra, Opec vẫn giữ nguyên khoản tăng ít ỏi 400,000 thùng/ngày.

Giá dầu có thể tăng cao đến mức nào?

Điều này phụ thuộc vào thực tế địa chính trị. Mức cao nhất mọi thời đại là $147.50, được thiết lập vào tháng 7/2008 và một số nhà phân tích cho rằng giá có thể tăng cao hơn.

Theo nhà phân tích hàng hóa của UBS, ông Giovanni Staunovo, một cuộc chiến kéo dài có thể đẩy giá lên trên mức kỷ lục đó, lên tới $150 hoặc hơn. Các nhà phân tích tại Bank of America cho rằng nếu hầu hết dầu xuất khẩu của Nga bị loại đi, việc thiếu hụt 5 triệu thùng/ngày có thể đẩy giá lên tới $200.

Tác động sẽ là gì?

Chi phí của mọi thứ sẽ tăng đáng kể, từ xăng dầu tại các trạm bơm đến bất kỳ hàng hóa nào được vận chuyển bằng đường bộ, thêm vào với lạm phát cao ngất trời và khủng hoảng chi phí sinh hoạt.

Có câu nói rằng phương pháp chữa trị tốt nhất cho giá cao chính là giá cao, đề cập đến khái niệm tiêu diệt nhu cầu. Nếu dầu đắt đến mức mọi người không thể mua được, họ sẽ ngừng mua và giá lại giảm xuống. Tuy nhiên, điều đó rất có thể có nghĩa là ngừng hoạt động công nghiệp, gây suy giảm đáng kể hoạt động kinh tế và rất có thể, suy thoái.

Năng lượng tái tạo và vật liệu cách nhiệt thì như thế nào?

Cuộc khủng hoảng Ukraine đã nêu bật tầm quan trọng của việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng bền vững, không chỉ để giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu.

Theo Jim Watson, một giáo sư về chính sách năng lượng và là giám đốc của Viện Tài nguyên Bền vững UCL: “Chúng ta rất cần có một chương trình mới để nâng cấp và cách nhiệt cho nhà cửa của mình sau một thập kỷ trì trệ và các chính sách yếu kém. Chính phủ Vương quốc Anh cũng nên kiểm soát tăng tốc năng lượng tái tạo - và tiếp tục mở rộng đầu tư vào các nguồn điện chi phí thấp như năng lượng mặt trời và gió.”

Dù cách tiếp cận này sẽ giảm sự phụ thuộc vào Nga, sẽ mất vài năm để có ddc kết quả - thậm chí có thể lâu hơn việc tìm kiếm nguồn cung cấp khí đốt và dầu mới. Không có câu trả lời dễ dàng.